Miejsce trzeba zaklepać wcześniej

Pierwszy UTW ruszył w Polsce w połowie lat 70-tych. Ale ich rozkwit to kwestia ostatniej dekady. Dziś przeżywają prawdziwe oblężenie. – Zastanawiam się, czy już zawczasu nie zapisać się do upatrzonego uniwersytetu, żeby na pewno mieć miejsce. Dostać się do UTW to takie samo wyzwanie, jak zapisać dziecko do dobrego przedszkola, niektórzy rodzice ustawiają się w kolejce tuż po narodzinach potomka – żartował prof. Piotr Błędowski, prezes Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego.

Kim są studenci Uniwersytetów Trzeciego Wieku? 90 procent z nich to kobiety, po 60. roku życia, z co najmniej średnim wykształceniem. Dlaczego mężczyzn jest tak niewielu? Edyta Bonk ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, która kilka lat temu przeprowadzała badania wśród słuchaczy uniwersytetów dla seniorów mówi, że przyczyn jest kilka. Sami mężczyźni najczęściej tłumaczą, że mają inne pasje, są aktywni zawodowo, po prostu nie mają czasu na szukanie dodatkowych zajęć. Natomiast kobiety pytane o absencję mężczyzn mówiły, że panowie krępują się uczestniczyć w zajęciach zdominowanych przez kobiety. Jest jeszcze jedno wytłumaczenie: mężczyźni ciągle w Polsce żyją znacznie krócej niż kobiety.

Jak mówi prezes Ogólnopolskiej Federacji Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Nowym Sączu, Wiesława Borczyk, teraz potrzebny jest następny krok w rozwoju UTW: lokalne i regionalne fora współpracy uniwersytetów, które będą służyć nie tylko wymianie doświadczeń, ale też umożliwią wspólną pracę nad dokumentami, stanowiskami w sprawach ważnych dla środowiska UTW i wszystkich seniorów. 

UTW kładą nacisk na profilaktykę zdrowotną

Dokładnie tak, jak wygląda przekrój demograficzny słuchaczy, wyglądała w dniach 19-20 marca 2012 r. Sala Kongresowa w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, w której odbywał się Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku pod hasłem „Innowacyjne Uniwersytety Trzeciego Wieku dla społeczeństwa obywatelskiego i gospodarki”. Sala wypełniona po brzegi (z całej Polski zjechało ok. 3 tysiące osób), wystąpienia Pierwszej Damy RP Anny Komorowskiej (objęła swoim patronatem cały Rok UTW), premiera, parlamentarzystów, Rzecznika Praw Obywatelskich. I oczywiście, przedstawicieli samych uniwersytetów. Aktywnych, zadbanych, pełnych energii kobiet, które jeszcze długo nie będą same o sobie myśleć w kategoriach „seniorek”. - Trudno odmówić racji powiedzeniu, że młodość to nie tyle wiek metrykalny, ile stan umysłu i ducha. Osoby aktywne umysłowo i fizycznie szukające nowych wyzwań są pełne energii, optymizmu, radości życia – mówiła, otwierając obrady Kongresu, Anna Komorowska. Zwracała uwagę, że aktywne podejście do życia wprost przekłada się na lepszy stan zdrowia, sprzyja długowieczności, ułatwia adaptację do zmian. Choćby dlatego, że UTW kładą bardzo mocny nacisk na zagadnienia związane z profilaktyką zdrowotną. Zajęcia dotyczące zdrowia, zdrowego stylu życia, zajęcia wprost związane z aktywnością fizyczną stanowią ważny element programów UTW. Z przywoływanych już badań Edyty Bonk wynika, że uczestnicy UTW unikają palenia (80 proc.), poszukują aktywnie informacji medycznych (80 proc.), deklarują stosowanie się do zaleceń lekarskich (77 proc.) i stosowanie diety pełnej warzyw i owoców (81 proc.). Mówiąc krótko: dbają o siebie i swoje zdrowie.

###

Postawmy na wolontariat seniorów

Choć wolontariat seniorów w Polsce dopiero raczkuje, słuchacze UTW działają na rzecz swoich starszych kolegów, którzy z powodu wieku, utraty samodzielności, potrzebują wsparcia i pomocy w codziennym życiu. Realizowane są, również przy wykorzystaniu unijnych środków, programy wspierania przez seniorów młodszych pokoleń (np. dzieci z rodzin dysfunkcjonalnych czy wręcz z domów dziecka).  - Polska należy do niewielu krajów rozwiniętych, w których w organizacjach społecznych, pozarządowych, działają przede wszystkim ludzie młodzi. W większości społeczeństw wolontariat jest domeną osób dojrzałych – zauważyła Małgorzata Stanowska, prezes Lubelskiego UTW. Prof. Piotr Błędowski, prezes Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego podkreślił, że jednym z najważniejszych atutów UTW jest to, iż umożliwiają budowanie nowych, trwałych relacji międzyludzkich osobom, które po zakończeniu kariery zawodowej chcą nadal czuć się ważną częścią społeczności, chcą być aktywne i działać na rzecz innych. – To równie ważna funkcja, jak zdobywanie wiedzy czy rozwijanie zainteresowań – podkreślił.

Przed uczestnikami Kongresu UTW wystąpił również premier Donald Tusk. Nie zabrakło u niego wątków związanych z planowanym wydłużaniem wieku emerytalnego. - Nie miałbym odwagi zgłosić tej trudnej, twardej propozycji, gdyby nie doświadczenie waszych środowisk, którym dzieliliście się także ze mną na wielu naszych spotkaniach – powiedział. Zdaniem szefa rządu, doświadczenie UTW pokazuje, że „jeśli są stworzone warunki, są właściwi ludzie i środki, to aktywność edukacyjna, zawodowa i społeczna ludzi starszych jest rzeczą naturalną, a nie żadną ekstrawagancją, kaprysem znudzonego, starszego człowieka”.

Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku zainaugurował Rok UTW, o którego ogłoszenie zabiegało Ogólnopolskie Porozumienie Uniwersytetów Trzeciego Wieku wraz z jego koordynatorką i jedną z liderek ruchu UTW, Krystyną Lewkowicz.

Przypomnijmy: rok 2012 w Unii Europejskiej jest Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej.