Osteoporoza. Unikanie upadków i urazów to podstawa profilaktyki złamań

Czynniki sprzyjające wystąpieniu osteoporozy

O zwiększonym zagrożeniu decyduje wiele czynników. Należy do nich, na przykład, masa kostna osiągnięta w okresie wzrostu i dojrzewania, czyli tzw. szczytowa masa kostna. Osoby o niskiej szczytowej masie kostnej, o których potocznie mówi się, że są drobnej kości, są bardziej zagrożone osteoporozą. Na osteoporotyczne złamania bardziej narażone są kobiety szczupłe, rasy białej i żółtej. Duże znaczenie ma też genetyka (występowanie osteoporozy wśród najbliższych członków rodziny), sposób odżywiania (niedobór wapnia w diecie, czy nadmiar fosforanów), niedobór witaminy D (zbyt mała ekspozycja na światło słoneczne, używanie kremów z filtrami przeciw promieniowaniu UV), używki (papierosy, nadmierna ilość kawy lub alkoholu). Nie mniej ważna jest aktywność fizyczna. Kości nie lubią bezruchu i tkanka kostna zanika, gdy kości nie są obciążane. Zdarza się to, na przykład, w czasie długotrwałej, obłożnej choroby. Także brak codziennego, dostosowanego do wieku ruchu i preferowanie wypoczynku przed telewizorem (zamiast np. spacerów) nie wpływa korzystnie na tkankę kostną.

Na stan masy kostnej wpływa także wiele chorób, które w bezpośredni sposób kości nie dotyczą. Na przykład, znaczne zagrożenie osteoporozą występuje u osób - zarówno kobiet, jak i mężczyzn - z nadczynnością tarczycy, czy też leczonych glikokortykoidami z powodu przewlekłych chorób (takich jak reumatoidalne zapalenie stawów lub kolagenozy). Zanik kostny może wynikać z nadczynności przytarczyc, ciężkich schorzeń miąższu wątroby i nerek. Prowadzi też do niego długotrwałe przyjmowanie niektórych leków przeciwkrzepliwych, moczopędnych i przeciwpadaczkowych.

Objawy osteoporozy

Osteoporozę nazywa się "cichym złodziejem kości", ponieważ nie daje żadnych objawów ostrzegawczych. Pierwszym objawem są zwykle złamania. Najwcześniej występują złamania nadgarstka (50-60-ty rok życia), następnie kręgów (po 60-tym roku życia), biodra (po 70- tym roku życia).

O ile złamania ręki czy biodra związane są zawsze z urazem - zwykle w wyniku zwykłego upadku - o tyle złamania kręgów mogą przebiegać bezobjawowo. Wiele osób dowiaduje się o przebytym złamaniu jednego lub większej liczby kręgów przypadkowo, w czasie badania rentgenowskiego kręgosłupa. Złamania kręgów polegają na ich spłaszczeniu się. Często przybierają one kształt klina. Ich widocznym skutkiem jest charakterystyczna sylwetka osteoporotyczna: zmniejszenie wzrostu, zgarbione plecy, wypchnięty do przodu brzuch. Wiele pań zauważa te zmiany, stwierdzając na przykład, że nie mogą dosięgnąć wizjera w drzwiach, z którego wcześniej bez trudu korzystały, lub też, że szyte na miarę ubrania stały się za długie.

Złamania kręgów są przyczyną bólów pleców, wskutek ucisku na korzenie nerwowe wychodzące z rdzenia kręgowego. Towarzyszą im też dolegliwości brzuszne, bowiem obniżone łuki żebrowe uciskają na narządy jamy brzusznej, zaburzając ich funkcjonowanie.