Zapachy dla duszy i ciała

Twórcą określenia aromaterapia jest francuski chemik Gatefosse, autor pierwszej książki na ten temat „Aromathreapie” wydanej w 1932 r., który badał olejki eteryczne jako potencjalne składniki kosmetyków. W czasie pierwszej wojny światowej opatrując rannych żołnierzy stosował do dezynfekcji olejek lawendowy, który jest doskonałym antyseptykiem, dodatkowo przyspiesza gojenie się ran i oparzeń.

Jednak olejki eteryczne towarzyszyły człowiekowi od starożytności i miały ogromne praktyczne znaczenie. - Dynamiczny rozwój medycyny i chemii oraz niezwykły boom technologiczny XX wieku pozwolił na postęp w farmacji, farmakologii i przemysłowej produkcji leków. Mimo chemicznej syntezy wielu nowych substancji leczniczych obserwuje się ponowny wzrost zainteresowania substancjami pochodzenia roślinnego jako potencjalnymi terapeutykami w profilaktyce i terapii niektórych schorzeń - mówi dr n. farm. Halina Bojarowicz z Katedry Technologii Postaci Leku CM Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Pracowni Technologii i Formy Kosmetyku. Do aromaterapii wykorzystywane są wyłącznie naturalne olejki eteryczne, otrzymywane z roślin zgodnie z normą ISO poprzez destylację z parą wodną lub wytłaczanie (ta ostatnia metoda dotyczy owoców cytrusowych).

- Wszystkie działania preparatów opartych o zasady aromaterapii są udokumentowane badaniami klinicznymi - mówi dr Iwona Konopacka-Brud, chemik, prezes Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego. Aromaterapię można stosować samodzielnie w domu, przy poważniejszych dolegliwościach warto poradzić się aromaterapeuty i pamiętać, że w przypadku poważnych chorób nie może ona zastąpić medycyny klasycznej.

Aromaterapia: Ponad 1700 olejkodajnych gatunków roślin

Olejki eteryczne są produktami metabolizmu wtórnego roślin. Występują we wszystkich częściach roślin. Są złożonymi substancjami zapachowymi, które podaje się przez układ oddechowy (wąchanie, wdychanie) oraz przez skórę (masaże, kąpiele), by poprawić stan zdrowia, polepszyć samopoczucie. Na świecie jest ponad 1700 olejkodajnych gatunków roślin. - Przeprowadzono liczne badania, na podstawie których stwierdzono aktywność przeciwbakteryjną, przeciwwirusową, przeciwgrzybiczą i przeciwpasożytniczą oraz przeciwzapalną wielu olejków eterycznych.

Przeciwbakteryjnie działają np. olejki drzewa herbacianego, eukaliptusowy, lawendowy, aktywność przeciwwirusową ma olejek szałwiowy, rozmarynowy, manuka. Olejek drzewa herbacianego wyróżnia się bardzo silnym działaniem przeciwgrzybiczym zaś olejki eteryczne, takie jak rozmarynowy, tymiankowy, lawendowy i cedrowy można stosować na skórę głowy, aby ograniczyć problem wypadania włosów. Szeroki zakres aktywności biologicznej i farmakologicznej olejków sprawia, że w niedalekiej przyszłości mogą one okazać się dobrą alternatywą dla środków syntetycznych stosowanych w lecznictwie - dodaje dr n. farm. Halina Bojarowicz.

Dziś aromaterapię poleca się w przypadku wielu schorzeń. - Na bóle głowy dobry jest olejek lawendowy, rumianku rzymskiego, zaś na bóle mięśni: majerankowy, tymiankowy. Przy przeziębieniach warto zastosować olejki drzewa herbacianego, lawendowy, mięty pieprzowej, eukaliptusowy, a dla osób z nadciśnieniem dobre będą olejki: różany, cytrynowy czy majerankowy. Na bóle reumatyczne i artretyczne zaleca się olejek pieprzowy, eukaliptusowy, cynamonowy, cyprysowy czy imbirowy - mówi dr Konopacka-Brud.

Początkowo olejki eteryczne były znane przede wszystkim ze skutecznego działania na skórę (wciąż są w tym celu wykorzystywane), szybko jednak dostrzeżono, że działają też na emocje. - Zapachy mogą poprawiać skupienie i stymulować pracę mózgu, odprężać. Na przykład odprężająco działają olejki: lawendowy, drzewa różanego, geraniowy, pobudzająco - rozmarynowy, eukaliptusowy, goździkowy - mówi dr Iwona Konopacka-Brud. Z badań wynika, że zapach lawendy poprawia również koncentrację.

Aromaterapia: W kąpieli lub podczas masażu

Olejki można wąchać, wdychać lub korzystać z ich właściwości biorą kąpiel lub w trakcie masażu. Należy przestrzegać kilku zasad. Biorąc aromaterapeutyczną kąpiel warto pamiętać, by woda nie była zbyt gorąca. Po dodaniu olejku, należy zanurzyć się w wannie na ok. 25 minut i co jakiś czas masować ciało zgarnianą z powierzchni wodą, gdyż olejki eteryczne nie mieszają się z wodą, tylko pływają na jej powierzchni. Po takiej kąpieli nie należy spłukiwać skóry.

- Są jeszcze inne metody aromaterapii jak inhalacje albo odparowywanie olejków w pomieszczeniu za pomocą ogrzewanego świeczką kominka aromaterapeutycznego. Inhalacje wykonuje się nad naczyniem z gorącą wodą, do której wkropiono do 3-5 kropli mieszaniny olejków albo trzymając przy ustach i nozdrzach chustkę skropioną olejkiem. Innym sposobem jest masaż aromaterapeutyczny, miejscowy lub całego ciała. W tym przypadku stosuje się olejki albo ich mieszanki rozpuszczone w naturalnych olejach roślinnych, np. z nasion winogron czy ze słodkich migdałów. Do jednego masażu zużywa się 2-5 kropli olejków eterycznych rozpuszczonych w łyżce stołowej oleju roślinnego – mówi prezes PTA.

Tylko sprawdzone olejki pomogą

Olejki najlepiej kupować u wiarygodnych producentów lub w aptekach. - Należy dokładnie sprawdzać skład na etykiecie. Pod żadnym pozorem nie kupujmy na bazarach i u nieznanych dostawców przez internet, ponieważ olejki złej jakości mogą powodować podrażnienia, alergie, choroby skóry - przestrzega dr Konopacka-Brud. Olejki nie powinny być sprzedawane w przezroczystych butelkach, ponieważ są wrażliwe na światło, powinny mieć na etykiecie nazwę i adres producenta oraz podany skład. Zdarza się, że nieuczciwi producenci sprzedają syntetyczne lub półsyntetyczne kompozycje zapachowe nazywając je olejkami eterycznymi, które w rzeczywistości nie istnieją, np. olejek jabłkowy czy gruszkowy. Tak jak wszystkie substancje o działaniu terapeutycznym, olejki eteryczne muszą być stosowane zgodnie z przeznaczeniem i sposobem użycia. - Rzadkie przeciwwskazania dotyczą osób nadwrażliwych i uczulonych na niektóre olejki eteryczne lub ich składniki. Ograniczenia dotyczą także dzieci i kobiet w ciąży. Takie informacje producent musi podać na etykiecie lub w ulotce - dodaje prezes PTA.

Zasady bezpiecznej aromaterapii

W domu można stosować olejki: cytrynowy, geraniowy, goździkowy z pąków, jałowcowy z owoców, lawendowy, mięty pieprzowej, pomarańczowy, rozmarynowy, sosnowy i tymiankowy.

Przygotowując mieszankę nie łącz  ze sobą więcej niż pięciu olejków eterycznych.

Nie stosuj większych dawek olejków niż to wskazane: 5-10 kropli w kominku aromaterapeutycznym, 10-15 kropli do kąpieli w wannie, 15-30 kropli w 50 ml oleju roślinnego do masażu.

Nie stosuj olejków eterycznych doustnie.

Nie stosuj nie rozcieńczonych olejków bezpośrednio na skórę. Do masażu rozpuszczaj je w tzw. nośniku, którym powinien być naturalny olej roślinny.

Przed pierwszym zabiegiem aromaterapeutycznym wykonaj 12 godzinny test uczuleniowy. Kroplę olejku lub mieszanki rozpuścić w łyżeczce oleju roślinnego i wetrzeć w skórę za uchem albo na mostku. Jeżeli w ciągu tego czasu nie pojawi się czerwony odczyn, swędzenie lub pieczenie, olejek możesz stosować.

Nie łącz kąpieli aromaterapeutycznych z myciem ciała w płynach pianotwórczych. Zanurz się w ciepłej kąpieli przynajmniej na 15 minut.

Pamiętaj o ogólnych przeciwwskazaniach. W przypadku ciąży, uczulenia, wieku dziecięcego, wystawiania skóry na promienie UV stosuj się do zaleceń aromaterapeuty.

Stosuj wyłącznie olejki eteryczne wysokiej jakości.