W każdym wieku trzeba dbać o zbilansowaną, wartościową dietę

Z wiekiem, w naturalny sposób, apetyt maleje, lecz nie zmienia się zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze. Wręcz przeciwnie - na niektóre zapotrzebowanie wręcz rośnie, ponieważ trudniej się wchłaniają. Dotyczy to np.

białka,

wapnia,

witamin: A, z grupy B oraz C i D.

Mniejsze i niepełnowartościowe porcje jedzenia mogą prowadzić do niedoboru tych składników. Skutki złej diety mogą być poważne, dlatego warto zainteresować się, czy starsze osoby w bliskim otoczeniu prawidłowo się odżywiają.

- Potrzeby żywieniowe seniorów zmieniają się wraz z upływem czasu, ponieważ zmieniają się procesy regulacyjne metabolizowania i magazynowania związków odżywczych, zapotrzebowanie na substancje odżywcze. Zapotrzebowanie kaloryczne zdrowych seniorów wynosi od 1700 do 2000 kcal/dobę, na białko zaś minimum 65-70 g na dobę dla zdrowych seniorów. Dla przykładu, w plastrze białego sera, który waży 30 g jest od 7 do 9 g białka, w średnim jajku kurzym 7, a w średnim filecie z dorsza około 17 - mówi dr n.med. Anna Zmarzły, kierownik Poradni Żywienia Klinicznego we Wrocławskim Szpitalu Specjalistycznym przy ul.Koszarowej.

Niedobór potrzebnych składników odżywczych bywa przyczyną niedożywienia, niedoborów witamin i mikroelementów, niedokrwistości, zaburzeń funkcji układu nerwowego, osteoporozy. - Niedożywiona osoba częściej choruje, ponieważ spada jej odporność, ma gorsze samopoczucie, słabsze mięśnie, ponadto wolniej dochodzi do zdrowia po chorobie lub urazach niż osoba odżywiająca się prawidłowo. Pacjent niedożywiony nie ma szans w walce z chorobą. Leczenie przebiega u niego dłużej, częściej występują powikłania, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć - mówi lekarka.

###

Spadek wagi powinien zaniepokoić

Objawy niedożywienia u osób starszych są często trudne do zauważenia, bo przypominają objawy starzenia się organizmu. Mogą to być np.:

zła kondycja skóry,
słabsze napięcie mięśni,
zmęczenie,
osłabienie odporności.  
 

Na kwestie zbilansowanej diety warto zwrócić uwagę, jeśli starsza osoba chudnie, zaczyna częściej chorować, ma kłopoty z poruszaniem się, jest apatyczna, ma objawy lub depresję, zaburzenia układu pokarmowego, problemy z pracą serca i płuc. Nie należy bagatelizować utraty masy ciała.

- Jeśli w ciągu trzech miesięcy senior stracił 10 proc. wyjściowej masy ciała albo jego BMI jest poniżej 20 należy zgłosić się do lekarza. Wiele osób w podeszłym wieku cierpi na rozmaite schorzenia i choroby i często utratę wagi przypisuje się właśnie danym kłopotom zdrowotnym i nie podejmuje żadnych kroków. To błąd. Choroby często są przyczyną niedożywienia, ale należy reagować odpowiednim postępowaniem żywieniowym. Niedożywienie, niezależnie od tego czy jest wynikiem głodzenia, choroby nowotworowej, udaru mózgu, cukrzycy, niewydolności krążenia, anoreksji, narkomani, zakażenia HIV należy bezwzględnie leczyć - mówi specjalistka.

Zadbać trzeba we własnym zakresie

Profilaktyka konsekwencji nieprawidłowego odżywiania w wieku podeszłym powinna leżeć w centrum zainteresowania lekarza rodzinnego. - I odnosiłaby pożądane skutki, ponieważ 80 proc. pacjentów po 60. roku życia choruje na co najmniej jedną chorobę, w związku z czym regularnie odwiedzają lekarza rodzinnego - mówi dr Zmarzły.

Niestety w Polsce nie zostały jeszcze podjęte działania poprawiające stan odżywiania seniorów, np. programy z dostarczaniem odpowiedniej żywności do domu czy domowe poradnictwo dietetyczne. W krajach rozwiniętych kładzie się na to duży nacisk i rozwija odpowiednie systemy opieki dietetycznej i żywieniowej. U nas pacjenci bardzo rzadko mają możliwość skorzystania z porad specjalistycznych ośrodków żywieniowych przy uczelniach medycznych, klinicznych lub w państwowej służbie zdrowia. - Jedynym programem finansowanym ze środków Urzędu Marszałkowskiego jest "Program Niedożywienie - Dolny Śląsk 2012-2014” przeznaczony dla wszystkich dorosłych mieszkańców Dolnego Śląska, którzy schudli w sposób niezamierzony i mogą odżywiać się doustnie -  mówi o doświadczeniach ze swojego regionu dr Zmarzły. Prywatna opieka dietetyka przekracza możliwości finansowe większości polskich seniorów.

###

Nie dojadają z wielu powodów

Przyczyn niedożywienia osób w podeszłym wieku jest wiele, począwszy od czynników fizycznych, socjalnych, skończywszy na psychicznych. Jednym z powodów jest brak łaknienia towarzyszący wielu chorobom, np. stanom po udarach mózgu, chorobie Alzheimera, chorobie Parkinsona. Na osłabienie apetytu wpływa również utrudnione gryzienie i połykanie, a także przyjmowanie dużej dawki leków (niektóre farmaceutyki, np. nasenne, mogą hamować wchłanianie niektórych składników odżywczych). Jedną z częstszych dolegliwości wieku podeszłego są zaparcia. Stosowanie środków przeczyszczających powoduje, że wypłukuje się z organizmu wiele cennych składników odżywczych. Warto wiedzieć, że niedobór witamin i minerałów może być spowodowany także nadużywaniem alkoholu.

Wielu seniorów nie dba o odpowiednią dietę z powodów finansowych. Szczególną uwagę należy zwrócić na osoby, które z różnych względów nie wychodzą z domu, na rezydentów zakładów opieki społecznej, osoby o niskim statucie socjalnym i ekonomicznym, osoby samotne, chore psychicznie, przewlekle chore.

Podstawą jest zbilansowana dieta

Najprostszym sposobem zapobiegania i leczenia niedożywienia jest dieta. - Leczenie niedożywienia jest możliwe, poprawia efekty leczenia różnych chorób, w tym choroby nowotworowej, wydłuża czas i jakość życia chorych - mówi. Zasady prawidłowego odżywiania zdrowych seniorów są bardzo proste. Żywność powinna być różnorodna i zawierać: białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy, minerały. Należy je przyjmować z pożywienia, a nie np. w formie kapsułek. - Suplementy diety z apteki (witaminy, wapń, itp.) łykane garściami nie zastąpią zbilansowanej diety, a często mogą być szkodliwe - przestrzega dr Anna Zmarzły.

Codziennie należy spożywać co najmniej cztery porcje świeżych owoców i warzyw, pić około 2 litrów płynów dziennie (o ile nie ma przeciwwskazań zdrowotnych). Głównym źródłem błonnika powinien być gruboziarnisty chleb oraz płatki zbożowe, należy jeść ryby, chude mięso, np. drób, produkty mleczne. Osoby w podeszłym wieku powinny ograniczyć spożycie tłuszczów, szczególnie zwierzęcych, mniej solić (o ilości soli decyduje lekarz). Niewskazane jest również jedzenie posiłków z dużą ilością cukrów prostych, np. słodyczy oraz alkohol. Zaleca się by potrawy dusić, gotować, piec w folii, gotować na parze.