Obserwacja, leki, zabieg

Powiększający się gruczoł krokowy uciska na przebiegającą przez jego światło cewkę moczową, powodując problemy z oddawaniem moczu. Dochodzi do powstania tzw. przeszkody podpęcherzowej czyli stanu, w którym pęcherz nie może być swobodnie opróżniany ze zgromadzonego w nim moczu.

Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego może polegać  na:

- bacznej obserwacji,

- leczeniu farmakologicznym,

- leczeniu zabiegowym.

Baczną obserwację urolog może zaproponować mężczyźnie z  niewielkimi dolegliwościami, w początkowym stadium choroby, kiedy nie jest jeszcze potrzebne leczenie farmakologiczne lub zabiegowe. Modyfikacja trybu życia lub zmiana nawyków żywieniowych pomagają często wyeliminować dolegliwości. Do najprostszych zaleceń, jakie może zaproponować urolog zaliczyć można między innymi:

- Zmniejszenie spożycia płynów w szczególnych sytuacjach, np. wieczorem lub przed dłuższym wyjściem, kiedy ograniczona będzie dostępność do toalety. Należy jednak pamiętać, że nigdy nie wolno ograniczać spożycia płynów do mniej niż 1500ml/dobę!

- Ograniczenie spożycia kawy i alkoholu, gdyż mają działanie moczopędne i podrażniające układ moczowy.

- Trening pęcherza, czyli zaordynowane przez lekarza ćwiczenia mające na celu ograniczenie parć naglących i częstomoczu oraz zwiększenie pojemności pęcherza. 

Baczna obserwacja wymaga ścisłej współpracy urologa i pacjenta, a jej niezbędnym elementem są regularne wizyty i badania kontrolne.

Terapię objawowego rozrostu gruczołu krokowego rozpoczyna się u większości pacjentów od leczenia farmakologicznego.  Polega ono na regularnym zażywaniu zaleconych przez urologa leków. Obecnie dostępnych jest kilka grup leków stosowanych w łagodnym rozroście gruczołu krokowego. Decyzję o konieczności zastosowania jednego lub kilku leków urolog podejmuje na podstawie badań dodatkowych (m. in. wielkości gruczołu krokowego) oraz dolegliwości zgłaszanych przez chorego.  Leczenie farmakologiczne jest zazwyczaj skuteczne i przynosi poprawę w zakresie odczuwanych dolegliwości w krótkim czasie. Oczywiście ocena efektów leczenia i postępu choroby wymagają stałej kontroli.

###

Leczenie zabiegowe jest konieczne w przypadku:

- nieskuteczności leczenia farmakologicznego,

- zatrzymania moczu (braku możliwości samodzielnego oddania moczu, wymagającego założenia cewnika do pęcherza moczowego),

- kamicy pęcherza moczowego,

- dużych uchyłków pęcherza moczowego,

- powtarzającego się krwiomoczu, będącego wynikiem rozrostu gruczołu krokowego,

- niewydolności nerek.

Wybór metody chirurgicznego leczenia gruczołu krokowego zależy w głównej mierze od wielkości gruczołu krokowego ocenionej w badaniu USG. W przypadku mniejszych gruczolaków można zastosować metody przezcewkowe (polegające na wycinaniu lub niszczeniu tkanki gruczolaka stercza dzięki przyrządowi wprowadzonemu do pęcherza i cewki moczowej), natomiast gruczolaki duże, o objętości powyżej 80-100 ml usuwa się podczas operacji otwartej. Operację otwartą urolog proponuje także w przypadku konieczności usunięcia dużych kamieni z pęcherza lub uchyłków pęcherza.

Standardową operacją przezcewkową jest przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego czyli TURP (z ang. transurethral resection of the prostate). Zabieg polega na stopniowym wycinaniu tkanki gruczolaka stercza dzięki instrumentowi podłączonemu do elektrokoagulacji i  wprowadzonemu do cewki moczowej.  Po zabiegu w pęcherzu pozostawiany jest cewnik, który usuwa się zazwyczaj następnego dnia.

W przypadku gruczolaków o niewielkiej objętości (do około 30ml) wykonuje się przezcewkowe nacięcie prostaty czyli tzw. TUIP (z ang. transurethral incision of the prostate) TUIP jest krótkim zabiegiem polegającym na nacięciu za pomocą specjalnego instrumentu tkanki gruczolaka oraz szyi pęcherza moczowego w taki sposób, aby zlikwidować przeszkodę w oddawaniu moczu.

Operacja otwarta (tzw. adenomektomia nadłonowa lub przezpęcherzowa) polega na wyłuszczeniu tkanki gruczolaka na drodze klasycznej operacji chirurgicznej.  Cewnik w pęcherzu utrzymywany jest dłużej, około 3-7 dni, dłuższy jest także pobyt w szpitalu i rekonwalescencja po takim zabiegu.

Wszystkie wyżej wymienione sposoby zabiegowego leczenia rozrostu gruczołu krokowego wymagają znieczulenia. Mogą być wykonane w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym (przewodowym, tzw. dolędźwiowym). O wyborze rodzaju znieczulenia decyduje lekarz anestezjolog kierując się stanem zdrowia i preferencjami pacjenta.

Obecnie dostępnych jest także szereg nowych technik zabiegowego leczenia rozrostu gruczołu krokowego. Zabiegi te należą do technik minimalnie inwazyjnych, ale ocena ich skuteczności stale jest w fazie badań. Należą do nich:

- zabiegi z wykorzystaniem różnego rodzaju laserów np. enukleacja przy pomocy lasera holmowego (Ho-LEP) lub waporyzacja laserem potasowo-tytanowo-fosforanowym (KTP),

- przezcewkowa ablacja igłowa, TUNA (transurethral needle ablation),

- przezcewkowa termoterapia mikrofalowa, TUMT (transurethral microwave therapy).

Wszystkie sposoby leczenia BPH polegają na usunięciu gruczolaka stercza, a nie całego gruczołu krokowego, zatem u chorego po takim zabiegu może w dalszym ciągu dojść do rozwoju raka stercza. Zabiegowe leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego nie zwalnia zatem z kontrolnych badań u urologa i profilaktycznych badań w kierunku raka stercza