Choroba dojrzałych mężczyzn

Do czynników ryzyka wystąpienia raka stercza zaliczane są:

- wiek, (prawdopodobieństwo wystąpienia raka stercza wzrasta wraz z wiekiem, nowotwór ten rzadko rozpoznaje się przed 50. rokiem życia),

- predyspozycje dziedziczne (ryzyko wystąpienia raka stercza rośnie u mężczyzn, u których krewnych rozpoznano raka gruczołu krokowego),

- rasa czarna,

- czynniki dietetyczne: dieta wysokokaloryczna, obfita w tłuszcze zwierzęce i uboga w witaminy i minerały (ochronną rolę przed rozwojem raka gruczołu krokowego przypisuje się soi, witaminie E i D oraz selenowi). Rola czynników środowiskowych i dietetycznych w rozwoju raka stercza pozostaje jednak dyskusyjna.

Rak stercza rozwija się zazwyczaj w innej strefie gruczołu niż gruczolak. Obecność łagodnego rozrostu gruczołu krokowego nie wyklucza zatem rozwoju raka.

Objawy raka gruczołu krokowego są bardzo podobne do tych, jakie występują w przypadku łagodnego rozrostu gruczołu krokowego:

- częste oddawanie moczu w dzień i w nocy,

- osłabienie strumienia moczu, oddawanie moczu kroplami

- uczucie zalegania moczu w pęcherzu,

- parcie na mocz,

- ból podczas oddawania moczu,

- zatrzymanie moczu.

W przypadku zaawansowanej choroby mogą pojawić się:

- bóle kostne,

- bóle w okolicach lędźwiowych,

- obecność krwi w moczu i w nasieniu,

- spadek masy ciała. 

We wstępnej fazie rak gruczołu krokowego rozwija się zazwyczaj bezobjawowo i nie powoduje żadnych dolegliwości! Dlatego niezmiernie ważne jest profilaktyczne badanie w kierunku raka stercza u wszystkich mężczyzn po 45. roku życia.

Badanie profilaktyczne w kierunku raka gruczołu korkowego polega na:

- Badaniu palcem przez odbytnicę (kiszkę stolcową) zwanym przez lekarzy  badaniem per rectum lub  DRE (z ang. digital rectum examination). Badanie per rectum jest prostym ale bardzo wartościowym badaniem. Gruczoł krokowy zlokalizowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie odbytnicy, dzięki czemu można ocenić jego kształt, wielkość, a także wyczuć nieprawidłowości w jego budowie (np. nierówności lub guzki). Badanie gruczołu krokowego palcem jest dla pacjenta krępujące i trochę nieprzyjemne, ale nie powinno być bolesne!

- Badaniu stężenia specyficznego antygenu sterczowego czyli PSA (z ang. prostate specyfic antigen) we krwi. Podwyższone stężenie PSA może być wskazaniem do dalszej diagnostyki. Należy jednak pamiętać, że stężenie PSA powyżej normy nie oznacza wprost raka stercza! PSA nie jest bowiem specyficznym markerem raka gruczołu krokowego, a jego stężenie może być podwyższone w przypadku innych schorzeń gruczołu krokowego (np. w przypadku zapalenia lub łagodnego rozrostu). Ostateczna ocena wyniku tego badania należy zawsze do lekarza.

W przypadku podejrzenia raka stercza, urolog kieruje na biopsję gruczołu krokowego. Biopsję wykonuje się w znieczuleniu miejscowym pod kontrolą USG transrektalnego (przezodbytniczego). Zabieg polega na wykonaniu USG gruczołu krokowego przy pomocy głowicy wprowadzanej do odbytnicy, a następnie pobraniu igłą od kilku do kilkunastu wycinków tkanki gruczołu krokowego.

Leczenie raka stercza jest uwarunkowane stopniem zaawansowania choroby, stopniem złośliwości nowotworu, wiekiem chorego oraz jego stanem ogólnym i chorobami towarzyszącymi. Wyboru sposobu leczenia dokonuje się po dokładnym omówieniu wraz z chorym wszystkich wad i zalet poszczególnych metod oraz ich powikłań i wpływu na jakość życia.

W leczeniu raka gruczołu krokowego stosuje się:

- obserwację – jest możliwa tylko u nielicznych, wybranych chorych, głównie tych z chorobą we wczesnym stadium i rakiem o niskiej złośliwości, chcących uniknąć działań niepożądanych związanych z leczeniem, 

- leczenie operacyjne – tzw. prostatektomia radykalna, którą można przeprowadzić na drodze klasycznej operacji otwartej lub operacji laparoskopowej. Polega na całkowitym wycięciu gruczołu krokowego wraz z pęcherzykami nasiennymi i zazwyczaj węzłami chłonnymi miednicy,

- radioterapię – polegającą na napromienianiu gruczołu krokowego z zewnątrz (tzw. teleradioterapia) lub wprowadzeniu izotopów promieniotwórczych do wnętrza gruczołu krokowego (tzw. brachyterapia),

- leczenie hormonalne – polegające na zablokowaniu wpływu męskich hormonów (androgenów) na nowotwór czyli kastracji chirurgicznej (operacyjne usunięcie jąder) lub farmakologicznej (odpowiednie leki w tabletkach lub zastrzykach)

- chemioterapię – stosowaną w przypadku choroby zaawansowanej, u chorych z przerzutami, w przypadku niepowodzenia innych form terapii.

W profilaktyce raka gruczołu krokowego należy uwzględnić:

- po 45. roku życia coroczne profilaktyczne badanie u urologa,

- utrzymywanie masy ciała w normie,

- dbanie o zdrową, zrównoważoną dietę, obfitującą w warzywa i owoce (ze szczególnym uwzględnieniem roślin strączkowych, wit. E i D, selenu) oraz unikanie tłuszczów zwierzęcych,

- aktywność fizyczną,

- niepalenie papierosów.