Jaką terapię osteoporozy może zaproponować lekarz?

Postępowanie w osteoporozie to przede wszystkim farmakoterapia. Istotne, choć nie zasadnicze znaczenie mają też odpowiednia dieta i rehabilitacja ruchowa. Leczenie trwa wiele lat, a jego celem jest zwiększenie odporności kości, tak by nie ulegały złamaniom. W razie złamania kości, zdarza się konieczność interwencji chirurgicznej.

Jak w każdej chorobie, najważniejsze jest badanie lekarskie i właściwa diagnoza. Przy podejrzeniu osteoporozy szczególne znaczenie ma pomiar wzrostu. Ubytek wzrostu może sugerować złamania kręgów. Charakterystyczna jest wówczas sylwetka badanej osoby, z zaokrągleniem pleców (tzw. wdowi garb), zatarciem talii i stykaniem się dolnych żeber z miednicą oraz uwypukleniem brzucha.

Przed dobraniem odpowiedniego leczenia, konieczne jest wykonanie kilku badań dodatkowych.

Densytometria kości - jest badaniem pozwalającym określić stopień zaniku kostnego i oszacować ryzyko złamań. Badanie to oparte jest na pomiarze pochłaniania promieni rentgenowskich zależnego od zawartości minerałów, przede wszystkim soli wapnia, w tkance kostnej. Dzięki odpowiedniemu opracowaniu komputerowemu, otrzymujemy wynik podający gęstość minerałów w gramach na cm kw., czyli przypadających na jednostkę powierzchni badanego fragmentu kości. Normy opracowane dla różnych grup wiekowych umożliwiają porównanie wyniku z gęstością młodych dorosłych osób (czyli osób, których masa kostna jest równa tzw. szczytowej masie kostnej) ze średnimi wartościami dla grupy wiekowej, w której znajduje się osoba badana (czyli z jej rówieśnikami). Wynik mówi nam, ile procent kości badana osoba straciła i czy ta utrata jest adekwatna do jej wieku.

Badanie densytometryczne może być wykonane u kobiet i mężczyzn. O tym, który obszar kości należy zbadać, powinien zadecydować lekarz. Jeśli badanie jest wykonywane profilaktycznie, na życzenie zgłaszającej się osoby, pracownia proponuje badanie kręgosłupa lędźwiowego u osób młodszych, a kości udowej u osób po 65-tym roku życia.

Pamiętajmy, że ryzyko złamań określone na podstawie tego badania dotyczy tylko badanego obszaru; pomiar gęstości kręgosłupa nie pozwala określić ryzyka złamania szyjki kości udowej.

Densytometria kości służy też ocenie efektów leczenia. Badanie nie musi być wykonywane często, na ogół wystarcza kontrola raz w roku. Badanie trwa krótko (kilka minut), nie naraża na istotną dawkę promieniowania rentgenowskiego; nie wymaga rozbierania się, trzeba natomiast odsunąć z badanego pola metalowe elementy odzieży (guziki, sprzączki etc.).

Rentgen kręgosłupa lub innych kości jest wykonywany w razie podejrzenia złamania, lub na przykład dla ustalenia przyczyny dolegliwości (np. podejrzenie zmian zwyrodnieniowych). Badanie to jest konieczne także w celu różnicowania osteoporozy z innymi chorobami kości, które prowadzą do „nieuzasadnionych” złamań (bez urazu, tzw. złamań patologicznych), na przykład przerzutów nowotworowych.

Badania laboratoryjne, podstawowe badania wykonywane przed wdrożeniem leczenia i w trakcie terapii to poziom wapnia całkowitego, fosforu, aktywność fosfatazy zasadowej (enzym, którego aktywność wzrasta w razie szybkiego obrotu kostnego, czyli szybkiego tworzenia i niszczenia kości) we krwi oraz dobowe wydalanie wapnia z moczem. Umożliwiają one precyzyjne dobranie dawek leków, a także służą różnicowaniu osteoporozy z innymi chorobami, np. osteomalacją („odwapnienie” kości z powodu znacznego niedoboru witaminy D, odpowiednik krzywicy u dzieci), nadczynnością przytarczyc. W trakcie leczenia osteoporozy, badania te wykonuje się co 6–12 miesięcy w celu ewentualnego korygowania terapii.