Choroba wieńcowa. W czołówce chorób układu krążenia

Choroba wieńcowa stanowi jedną z głównych przyczyn zgonów, także osób w tzw. wieku produkcyjnym.

Zwężenie jednej lub kilku tętnic wieńcowych jest przyczyną niedokrwienia mięśnia serca. We wczesnej fazie choroby, gdy zwężenie światła tętnicy nie jest duże, przepływ krwi może być dostateczny zwłaszcza, kiedy serce pracuje spokojnie. Sytuacja pogarsza się przy wzroście zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen. Wtedy przepustowość tętnicy okazuje się zbyt mała, by mogła zapewnić zwiększony dopływ krwi do mięśnia serca.

Od czego zależy zapotrzebowanie serca na tlen?

Dlaczego czasami potrzebuje go stosunkowo niewiele, innym zaś razem znacznie więcej?

Mówiąc prosto, zapotrzebowanie serca na tlen zależy od intensywności pracy, jaką wykonuje. Jeżeli zwiększa się częstość skurczów serca (tętno) lub wzrasta kurczliwość mięśnia serca, by umożliwić wtłoczenie większej ilości krwi do aorty przy każdym skurczu lewej komory – serce pracuje ciężej i zużywa więcej energii. W takich właśnie sytuacjach potrzebuje więcej tlenu.

Większe zużycie energii i wzrost zapotrzebowania na tlen jest także skutkiem przeciążenia serca, np. gdy wzrasta ciśnienie w aorcie. Mięsień sercowy musi wtedy pokonać zwiększony opór, by wtłoczyć krew do aorty, dlatego wykonuje większą pracę.

Dlaczego przyspiesza się tętno albo wzrasta kurczliwość mięśnia serca?

Wiemy już, jakie parametry pracy serca (częstość, kurczliwość) decydują o zapotrzebowaniu na tlen. Dlaczego one się zmieniają?

Otóż dzieje się to „pod dyktando” organizmu. Serce musi pracować intensywniej, gdy rośnie zapotrzebowanie na tlen w innych częściach organizmu, np. w mięśniach, gdy wykonujemy wysiłek fizyczny. Wysiłek fizyczny jest najczęstszą i najbardziej fizjologiczną, naturalną przyczyną wzrostu zapotrzebowania organizmu - a co za tym idzie także mięśnia serca - na tlen.

Inną sytuacją prowadzącą do podobnych konsekwencji jest zwiększenie ogólnoustrojowej przemiany materii, z czym mamy do czynienia np. w gorączce lub przy nadczynności tarczycy. Także stres emocjonalny - przyspieszając tętno i zwiększając kurczliwość mięśnia sercowego - prowadzi do wzrostu zużycia tlenu.

Zatem, jeżeli tętnice wieńcowe są zwężone, mogą pojawiać się objawy niedokrwienia mięśnia serca, zarówno w czasie wysiłku fizycznego lub zdenerwowania, jak też, gdy pozostajemy w stanie spoczynku. Co więcej, objawy spoczynkowe świadczą o większym stopniu zwężenia tętnicy (lub tętnic).

Niedokrwienie mięśnia serca uniemożliwia wykonanie wysiłku.

Jeśli niedokrwienie przedłuża się - fragment mięśnia, którego ono dotyka przestaje się kurczyć, a następnie obumiera. Dochodzi wówczas do zawału serca.

Zawał serca to martwica pewnego obszaru mięśnia serca, do którego nie dociera odpowiednia ilość krwi, ponieważ tętnica wieńcowa zaopatrująca ten fragment jest niedrożna.