Nadciśnienie tętnicze. Zagrożenie dla mózgu, oczu, serca i nerek

Mózg, oczy (siatkówki), serce i nerki - to narządy szczególnie wrażliwe na niedokrwienie, a zatem najbardziej cierpiące wskutek nadciśnienia tętniczego.

Układ sercowo-naczyniowy najlepiej toleruje ciśnienie krwi mieszczące się w przedziale 100 – 135 mmHg dla skurczowego i 60–83 mmHg dla rozkurczowego. Jeśli ciśnienie przekracza te granice, zarówno serce, jak i naczynia tętnicze muszą się do tego adaptować. Adaptacja ta, jeśli chodzi o serce, polega na powiększaniu się masy lewej komory, czyli przeroście mięśnia serca. Przerost jest konieczny dla wykonywania większej pracy przy pompowaniu krwi przeciw zwiększonemu ciśnieniu w aorcie.

Naczynia tętnicze, na które oddziałuje wysokie ciśnienie płynącej krwi, także ulegają zmianom. Ściana naczyniowa grubieje (przerasta), broniąc się przed rozerwaniem przez mocno rozciągający tętnicę strumień krwi.

Pogrubienie ściany naczyniowej powoduje, że staje się ona sztywna, a światło tętnicy węższe. Wąskie naczynia nie doprowadzają dostatecznej ilości krwi do zaopatrywanych tkanek. Do niedokrwienia narządów przyczynia się także uszkodzenie wewnętrznej wyściółki tętnic, tzw. śródbłonka, które spowodowane jest tarciem zbyt wartkiego strumienia płynącej pod dużym ciśnieniem krwi. Ubytki w śródbłonku („otarcia”) sprzyjają powstawaniu skrzeplin, a także wnikaniu w ścianę naczynia substancji tłuszczowych (przede wszystkim cholesterolu). Jest to zaczątek zmian miażdżycowych, które także zwężają tętnice.

Można się obawiać - a w przypadku nieleczonego nadciśnienia wręcz spodziewać - że zmiany te będą prowadzić do:

• Udaru mózgowego, czyli martwicy fragmentu tkanki mózgowej (spowodowanej najczęściej skurczem lub zakrzepem tętnicy zaopatrującej ten obszar mózgu) lub innych zmian w mózgu związanych z występowaniem ognisk niedokrwiennych (tzw. encefalopatia nadciśnieniowa).
• Uszkodzenia siatkówek (tzw. retinopatia) z postępującym pogorszeniem wzroku.
• Przerostu i niedokrwienia mięśnia serca (choroba niedokrwienna serca, choroba wieńcowa, zawał serca), a w końcu jego niewydolności.
• Uszkodzenia nerek (nefropatia nadciśnieniowa) wiodącego do niewydolności nerek i mocznicy.

Czasem to nie zmiany niedokrwienne w ważnych dla życia narządach, ale stan samych tętnic, poddanych stałemu wpływowi zbyt wysokiego ciśnienia krwi, decyduje o niepomyślnym dla chorego rokowaniu. Przykładem jest tętniak rozwarstwiający aorty, czy też pęknięcie naczynia w mózgu powodujące udar krwotoczny.

Właściwe lekarstwa i można żyć bezpiecznie

Uszkodzenia narządów wewnętrznych jako powikłanie nadciśnienia tętniczego są wyrazem znacznego zaawansowania choroby. Każde, nawet łagodne, ale nieleczone nadciśnienie tętnicze, może doprowadzić do poważnych kłopotów. Jest to tylko kwestia czasu. Tymczasem właściwie dobrane przez lekarza leczenie oraz postępowanie pacjenta zgodne z lekarskimi wskazówkami pozwalają uzyskać prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego i można znów uważać się za zdrowego człowieka.

Skoro stosunkowo łatwo jest odsunąć zagrożenie, dlaczego tak dużo osób cierpi z powodu ciężkich, często nieodwracalnych powikłań nadciśnienia tętniczego? Przyczyn jest kilka. Wiele osób nie wie o swojej chorobie. Inni znów nie dbają o zdrowie i - mimo postępujących objawów – nie widzą powodów, by się leczyć. Niektórzy niesłusznie uważają, że nadciśnienie tętnicze jest uleczalne i – uzyskawszy poprawę dzięki stosowanym lekom - zaprzestają ich przyjmowania.