Bezsenność pierwotna i wtórna

Niektórym osobom wystarczają cztery godziny snu na dobę, inni muszą spać aż dziewięć godzin, żeby poczuć się wyspanym. Trudno więc określić normę długości snu. O bezsenności mówimy wtedy, gdy zaburzenia snu (trudności z zasypianiem, zbyt wczesne budzenie się, sen przerywany) pozostawiają rano i w ciągu dnia uczucie zmęczenia i niewyspania.

Wraz ze starzeniem się organizmu liczba przesypianych w ciągu doby godzin zmniejsza się. Jest to objaw normalny, fizjologiczny, jednak dla wielu osób trudny do zaakceptowania.

Gdy bezsenność dotyczy wstępnego okresu snu, czyli zasypiania, zwykle jest związana z przeżywanymi zaburzeniami emocjonalnymi, na przykład stanami lękowymi, stresem. Niepokój, który nie pozwala zasnąć, może być skutkiem kłopotów, o których rozmyślamy, kładąc się do łóżka.

O za wczesnym budzeniu się mówimy, gdy sen kończy się kilka godzin wcześniej, niż zwykle (na przykład o 3-4 nad ranem) i niemożliwe jest ponowne zaśnięcie. Ten rodzaj bezsenności jest charakterystyczny dla depresji. Jeśli taki stan jest przewlekły, należy poważnie brać pod uwagę to podejrzenie.

Przyczyny odwrócenia dobowego rytmu snu

Zasypianie w dzień a bezsenność w nocy może mieć różne przyczyny, np. takie jak:

• Nieprawidłowe zażywanie leków nasennych lub uspokajających. Wiele leków, przyjmowanych wieczorem, działa też następnego dnia, powodując senność. Dzienne drzemki są przyczyną kłopotów z zaśnięciem w nocy.
• Zespół bezdechu sennego. Ten problem dotyczy najczęściej osób otyłych. W ciągu nocy wielokrotnie mają one długie przerwy w oddychaniu, po czym nabierają gwałtownie powietrza, głośno chrapiąc. Ich sen jest płytki, często zakłócany koszmarami sennymi. Wskutek niedotlenienia organizmu, ludzie ci są stale zmęczeni, mogą więc zasypiać wielokrotnie w ciągu dnia.
• Podróż ze zmianą strefy czasowej. Przystosowanie się do innej strefy czasowej to duży problem, szczególnie dla osób, które często odbywają długie podróże.

Nieregularne godziny pracy, praca w trybie wielozmianowym. Jest to problem przede wszystkim ludzi młodych, ale nie tylko. Nierzadko ludzie w starszym wieku pracują i to bardzo intensywnie.

Uszkodzenie struktur mózgu, od których zależy prawidłowy rytm snu i czuwania, na przykład wskutek przebytego zapalenia mózgu lub urazu głowy.

Jeżeli bezsenność trwa długo, nie zależy od aktualnego stanu zdrowia i stanu psychiki, mówimy o bezsenności pierwotnej. Bezsenność wtórna zaś ma związek z jakąś inną patologią, na przykład dolegliwościami bólowymi, wysokim ciśnieniem tętniczym, depresją.

Bezsenność może pojawić się nagle, w związku z problemami rodzinnymi. U ludzi aktywnych zawodowo zdarza się w związku z kłopotami w pracy. Występuje też po odstawieniu alkoholu przez osobę uzależnioną.

Postępowanie przy bezsenności w zależności od jej przyczyny

Stałe przyjmowanie leków nasennych prowadzi do uzależnienia. Kiedy organizm przyzwyczai się do leku, jego działanie słabnie. Chcąc sobie pomóc, musimy sięgnąć po większą dawkę. W ten sposób rozwija się uzależnienie, podobnie, jak w przypadku alkoholu czy narkotyków.

Jeśli bezsenność powoduje, że odczuwamy ciągłe zmęczenie, należy iść do lekarza. Ale wcześniej należy wprowadzić w sypialni drobne zmiany: wygodniejsza poduszka, przewietrzenie pokoju przed snem, woskowe zatyczki do uszu, lekka książka przed snem, która uspokaja, ale i trochę nuży. W razie obudzenia się w nocy, warto włączyć cichutko radio i posłuchać spokojnej muzyki. Można też wypróbować leki ziołowe na sen.

Jeśli nic nie pomaga, poproś o pomoc lekarza, starając się przyjmować przepisane przez niego leki jak najkrócej, chyba, że są one zalecone w związku z chorobą, która powoduje bezsenność (na przykład depresją).