Klimakterium. Okres w życiu kobiety po menopauzie, czyli zaprzestaniu miesiączkowania

Choć klimakterium to nie choroba, a okres fizjologiczny,  jednak zmiany, które zachodzą w organizmie po ustaniu funkcji jajników sprawiają wielu kobietom mnóstwo kłopotów. Obniżony poziom hormonów produkowanych przez jajniki - estrogenów - jest przyczyną tak zwanego zespołu klimakterycznego, na który składają się następujące objawy: uderzenia krwi do głowy, kołatanie serca, zimne ręce i stopy, bezsenność, obniżony nastrój, drażliwość, nerwowość, zaburzenia koncentracji, pogorszenie pamięci, bóle i zawroty głowy, uczucie ciągłego zmęczenia, przyrost masy ciała.

Spora część tych objawów jest skutkiem zaburzeń kurczliwości naczyń krwionośnych. Są to tak zwane objawy naczynioruchowe, a należą do nich tzw. uderzenia gorąca oraz uczucie zimnych rąk i stóp. Uderzenia gorąca odczuwane są jako fala nieprzyjemnego ciepła, która przesuwa się od klatki piersiowej do głowy. Towarzyszy jej kołatanie serca, niepokój i - często - zlewne poty. Lekkie uderzenia - chwilowe odczucie ciepła - nie przeszkadzają w normalnym funkcjonowaniu. Gorzej jest, jeśli objawy są ciężkie, ze zlewnymi potami i powtarzają się kilkanaście razy na dobę. Nocne poty zakłócają sen. Wiele kobiet musi nawet kilka razy w nocy zmieniać bieliznę.

Największe nasilenie tych objawów, tak zwanych objawów wypadowych (bo związanych z  wypadnięciem" funkcji jajników) przypada na pierwsze miesiące - lata po menopauzie, czyli na 50- 60-ty rok życia. Potem dolegliwości na ogół łagodnieją lub ustępują. Zdarza się jednak, że uderzenia gorąca pozostają do końca życia.

O ile zaburzenia naczynioruchowe mają zwykle przemijający charakter, wiele objawów menopauzy jest zaczątkiem problemów zdrowotnych w późniejszych latach życia. Należą do nich zmiany troficzne narządów moczowo-płciowych:

• suchość pochwy;
• zmiany zanikowe skóry i śluzówki sromu;
• obniżenie ścian pochwy;
• wypadanie narządu rodnego;
• nietrzymanie moczu.

W stan przewlekły mogą też przejść problemy neurologiczne i psychologiczne (zaburzenia pamięci i koncentracji, depresja).

Okres pomenopauzalny to także zagrożenie miażdżycą. Wiele pań po menopauzie ma skłonność do przybierania na wadze, co jest skutkiem spowolnienia przemiany materii. Drastyczne zmniejszenie poziomu estrogenów we krwi jest też przyczyną zaburzeń przemiany tłuszczowej - podwyższenia poziomu cholesterolu we krwi. Przyczynia się to do wzrostu ryzyka choroby wieńcowej i innych chorób związanych z miażdżycą. U kobiet po 55-60-tym roku życia ryzyko to zrównuje się z ryzykiem u mężczyzn.

Okres pomenopauzalny to także kłopoty z układem kostno-stawowym. Częstą skargą kobiet, które przestały miesiączkować są bóle stawowe, związane z nasilającymi się zmianami zwyrodnieniowymi.

Bezobjawowo, ale za to z dużo poważniejszymi konsekwencjami, zanika po menopauzie tkanka kostna. Brak estrogenów prowadzi do zwiększonej aktywności komórek kościogubnych - tak zwanych osteoklastów. Niszczą one kość w takim tempie, że komórki kościotwórcze - osteoblasty - nie nadążają z odbudową. Efektem tej dysproporcji jest zanik tkanki kostnej - osteopenia, a po pewnym czasie - osteoporoza. Skutki osteoporozy są poważne. Są to złamania kości - nadgarstka, kręgów, kości udowej w stawie biodrowym. Zanik kostny po menopauzie postępuje w tempie 2-3 proc. na rok. Zdarza się jednak, że rocznie ubywa 7-10 proc. tkanki kostnej. Te tak zwane szybkie utracjuszki mogą mieć ciężką osteoporozę już po 3-4 latach od ostatniej miesiączki, bowiem utrata 30 proc. masy kostnej jest równoznaczna z osteoporozą i zagrożeniem złamaniami.

Przykrym objawem u kobiet po menopauzie jest pogorszenie stanu włosów, które stają się cieńsze, łamliwe i łatwo wypadają. Wciągu pierwszych lat po menopauzie, wskutek nadmiernego pobudzenia przysadki mózgowej i stymulowania przez nią produkcji androgenów (hormonów męskich) w nadnerczach, pojawia się nadmierne owłosienie na twarzy, co też jest przyczyną niepokoju i przygnębienia u wielu kobiet.