Zaburzenia rytmu serca, czyli arytmia

 

Typy arytmii

 

Podstawowe rodzaje zaburzeń rytmu serca, to:

 

Nieprawidłowa częstość rytmu:

 

• bradykardia - rytm zbyt wolny, poniżej 60/min
• tachykardia - rytm nadmiernie przyspieszony, powyżej 80/min.

 

Bradykardia może być tak drastyczna, że występują objawy niedokrwienia mózgu i zasłabnięcia lub utrata przytomności. Zdarza się, że tętno zwalnia do 30 skurczów/min, a nawet poniżej 20 skurczów/min. Jeśli bradykardia jest stała, a nie chwilowa - z powodu, na przykład, przedawkowania niektórych leków - leczenie polega na wszczepieniu stymulatora serca.

 

Zbyt wolny rytm serca może być skutkiem niewydolności węzła zatokowego lub zaburzeń przewodzenia prawidłowo wytwarzanych impulsów. Blokowanie przewodzenia może wystąpić pomiędzy komórkami węzła zatokowego a mięśniem przedsionka, albo też w węźle przedsionkowo-komorowym. Do nadmiernego zwolnienia pracy serca prowadzi też zablokowanie przewodzenia impulsów w obu odnogach pęczka Hisa.

 

Pojęcie tachykardii również obejmuje szeroki zakres częstości pracy serca, od 90 skurczów/min do ponad 200 skurczów/min. Bardzo wysoka częstość skurczów powoduje, że są one nieefektywne, ponieważ nie ma wtedy czasu na napełnienie się komór krwią. Skurcze serca nie powodują wyrzucenia do aorty odpowiedniej ilości krwi, bo w lewej komorze "brakuje" krwi. To też, podobnie jak bradykardia, prowadzi do zaburzeń przepływu mózgowego, zasłabnięć i utrat przytomności. Znaczna tachykardia zwiększa zapotrzebowanie mięśnia serca na tlen i może powodować bóle wieńcowe, szczególnie u osób cierpiących na chorobę wieńcową.

 

Tachykardia, inaczej - częstoskurcz, może być skutkiem zbyt dużej częstości wytwarzania impulsów w węźle zatokowym, albo wytwarzania impulsów o dużej częstotliwości w innym miejscu. Jeśli takie miejsce znajduje się w przedsionku, mówimy o częstoskurczu przedsionkowym, jeśli w którejś komorze - o komorowym. Częstoskurcze komorowe są zwykle groźniejsze od przedsionkowych. Mogą przejść w migotania komór - kompletnie chaotyczne pobudzenia mięśnia komór, z bardzo dużą częstością. W migotaniu komór nie ma mowy o synchronicznym skurczu komór. Jest ono równoznaczne z zatrzymaniem pracy serca i ustaniem krążenia, czyli śmiercią kliniczną.

 

 

Niemiarowość rytmu:

• niemiarowość ekstrasystoliczna;
• niemiarowość całkowita.

 

 Pojęcie niemiarowości ekstrasystolicznej odnosi się do zakłócenia prawidłowego rytmu serca przez dodatkowe skurcze serca. Mogą one pochodzić z mięśnia przedsionków lub komór, a u ich podłoża znajduje się uszkodzenie mięśnia serca i nieprawidłowa nadpobudliwość komórek mięśniowych, które w normalnych warunkach nie wytwarzają spontanicznie impulsów elektrycznych.

 

Skurcze dodatkowe mogą powstawać w jednym miejscu lub w kilku miejscach na raz. Są na ogół odczuwane jako "przewracanie się" serca, chwilowe trzepotanie w piersiach. Niektórzy nie czują tych zaburzeń rytmu. Skurcze dodatkowe są przedwczesne, to znaczy wyprzedzają normalne pobudzenie serca. Pobudzają komory do skurczu w momencie, kiedy jeszcze nie zdążyły się one dobrze wypełnić krwią. To powoduje, że skurcz dodatkowy wypycha do aorty mało krwi. Nie powstaje przez to fala tętna na tętnicach obwodowych lub jest ona słabo wyczuwalna. Wiele osób z takimi zaburzeniami rytmu zauważa przerwy w tętnie podczas mierzenia ciśnienia krwi.

Niezbyt częste skurcze dodatkowe mogą nie dawać żadnych objawów i nie pogarszać pracy serca. Nie można ich jednak lekceważyć, ponieważ są zwykle objawem choroby lub zaburzeń w organizmie.

 

Niemiarowość całkowita to synonim migotania przedsionków. Jest to arytmia spowodowana uszkodzeniem mięśnia przedsionków serca. Jej najczęstsze przyczyny to niewydolność serca, wady serca i nadczynność tarczycy. Czasem przyczyna jest niewykrywalna - mówi się wtedy o samoistnym (idiopatycznym) migotaniu przedsionków.

Migotanie przedsionków jest efektem pobudzania ich mięśnia przez impulsy powstające w bardzo wielu miejscach. Mięsień przedsionków nie kurczy się synchronicznie, tylko "migocze", "drży".

Mimo, że przedsionki nie pracują, nie dochodzi do zatrzymania krążenia, ponieważ komory kurczą się normalnie. Jednak rytm komór jest zupełnie niemiarowy, gdyż bodźce elektryczne docierają do nich chaotycznie z różnych miejsc w przedsionkach. Tętno zwalnia się i przyspiesza. Nie ma w tym żadnej prawidłowości. Wiele skurczów komór jest zupełnie nieefektywnych, bo często komory nie są dostatecznie wypełnione krwią w momencie zainicjowania skurczu - pracują "na pusto". To jest przyczyną niezgodności częstości pracy serca badanej za pomocą stetoskopu i tętna wyczuwalnego na obwodzie, które jest wolniejsze. Jest to tak zwany deficyt tętna, charakterystyczny dla migotania przedsionków.