Duszność. Objaw niepokojący

Duszność to stan, w którym - odczuwając brak powietrza – wkłada się wiele wysiłku w proces oddychania.

W normalnym stanie oddychanie odbywa się bez wyraźnego udziału naszej świadomości. Organizm sam reguluje częstość i głębokość oddechów, w zależności od zapotrzebowania na tlen.

Jeżeli wykonujemy wysiłek fizyczny, procesy przemiany materii w pracujących mięśniach nasilają się, co wymaga zwiększonej dostawy tlenu. W mózgu znajduje się ośrodek zawiadujący funkcją oddychania (tak zwany ośrodek oddechowy). Z niego wypływają impulsy pobudzające przeponę i mięśnie klatki piersiowej do wytężonej pracy. Mięśnie te, zwane oddechowymi, kurczą się bardziej i częściej, co zwiększa wymianę gazową w płucach. W ten sposób organizm dostaje więcej tlenu i każda jego nowa porcja dostaje się do płuc szybciej. Zwiększa się także częstotliwość, z jaką płuca pozbywają się dwutlenku węgla, ponieważ wzrost częstotliwości oddychania oznacza zwiększoną częstość zarówno fazy wdechu i wydechu. Jeżeli z jakichś powodów mechanizmy regulujące proces oddychania nie wystarczają do odpowiedniego zaopatrzenia tkanek w tlen, odczuwamy duszność.

Duszność może być odczuciem:

• utrudnionego wdechu (duszność wdechowa);
• Płuca nie wypełniają się w dostatecznym stopniu powietrzem i nie można tego skorygować pogłębieniem wdechu. Duszność wdechowa zmusza do przyspieszenia oddychania.
• utrudnionego wydechu (duszność wydechowa);
• Jest skutkiem zwiększonego oporu w oskrzelach. Powietrze dostaje się do płuc bez przeszkód, ale wydech przebiega z oporem. Faza wydechu wymaga dużego wysiłku i natężonej pracy mięśni brzucha, przepony i klatki piersiowej. W czasie wydechu często słychać świst powietrza przeciskającego się przez zwężone oskrzela.
• utrudnionego wdechu i wydechu (mieszana duszność wdechowo-wydechowa).

Przyczyną duszności mogą być:

• choroby i zaburzenia pracy serca, zaburzenia rytmu, zwężenie ujścia mitralnego (duszność wdechowa),
• przewlekłe choroby układu oddechowego, na przykład astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rozedma płuc (duszność wydechowa lub mieszana),
• ostre zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc (duszność wydechowa lub mieszana),
• niedokrwistość (duszność wdechowa),
• czynniki niezależne od organizmu, na przykład zła wentylacja w pomieszczeniu, zbyt forsowny wysiłek fizyczny.

Spośród tych schorzeń, częste w podeszłym wieku są niewydolność lewej komory serca, zaburzenia rytmu serca, rozedma i niedokrwistość. Inne z wymienionych tu problemów zdrowotnych mogą występować u osób w różnym wieku, także u dzieci.