Ważne dążenie do sprawności po chorobie

U osób starszych poważna choroba, uraz czy operacja zwykle prowadzą do ogólnego osłabienia, ograniczenia aktywności i ruchomości. Na stan zdrowia wpływ mają także naturalne procesy zachodzące w organizmie.

- Seniorzy mają znacznie obniżoną tzw. zdolność adaptacyjną organizmu. Jest to pewien zapas sił witalnych zgromadzonych na bardziej obciążające dla zdrowia sytuacje. Przy ciężkiej chorobie lub urazie czy konieczności poddania się zabiegowi operacyjnemu utrudnia to leczenie, a tym samym spowalnia powrót do zdrowia. Dlatego bardzo ważna jest rehabilitacja, która pozwala na odpowiednie odbudowywanie siły i przezwyciężanie niepełnosprawności – mówi Marcin Baranowski, dyrektor ds. rehabilitacji MEDI-system.

Rehabilitacja seniorów: bezruch negatywnie wpływa na zdrowie

Osoby, które na co dzień nie mają wystarczająco dużo aktywności, wolniej dochodzą do siebie po chorobie, a z czasem słabną. - Osłabieniu ulega sprawność układu sercowo-naczyniowego oraz spada jego wydolność. Dłuższe leżenie mocno upośledza także układ mięśniowo-szkieletowy. Pojawiają się zaniki mięśni, mogą powstać ograniczenia ruchomości w stawach i przykurcze. Szybko postępuje odwapnienie kości, co sprzyja osteoporozie. Bezruch upośledza także trawienie i wchłanianie pokarmów. Ponadto brak bodźców przy braku aktywności rodzi apatię, pogarsza nastrój - mówi Marcin Baranowski.

Rehabilitacja: jak długo trzeba czekać w kolejce do rehabilitanta

Seniorzy, którzy wracają do domu po hospitalizacji, mają utrudniony dostęp do rehabilitacji. Pacjentom przysługują zabiegi w przychodni rehabilitacyjnej, ale najpierw trzeba czekać w kolejce do lekarza rehabilitacji (czas oczekiwania może wynosić nawet ponad pół roku), a po badaniu trzeba znowu odczekać (nawet kolejnych kilka miesięcy) na realizację zleconych zabiegów.

- Wielu pacjentów nie wie też, że w sytuacji ograniczonej zdolności poruszania się mają prawo do usługi rehabilitacyjnej w warunkach domowych. Jednak dostępność do takich świadczeń jest ograniczona, a czas oczekiwania w kolejce na domową wizytę lekarską może być jeszcze dłuższy niż w przychodni. Pacjent ma prawo do osiemdziesięciu wizyt domowych fizjoterapeuty. Należy więc domagać się takiej pomocy w najbliższej przychodni rehabilitacyjnej - mówi Baranowski.

Długie kolejki uniemożliwiają szybkie rozpoczęcie rehabilitacji, a w wielu przypadkach usprawnianie powinno zacząć się jak najszybciej. - Jest to szczególnie ważne u osób po udarze mózgu, gdzie efekt rehabilitacji zależy od wczesnej i intensywnej rehabilitacji, u osób po urazach, szczególnie w przypadku typowych dla podeszłego wieku złamań kości udowej, nie tylko ze względu na efekty rehabilitacji, ale również z powodu destrukcyjnego wpływu przedłużającego się unieruchomienia - dodaje.

Rehabilitacja: ćwiczenia tylko pod okiem fachowca

Bardzo ważna jest profesjonalna pomoc, bo samodzielne ćwiczenia mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Prawidłowe prowadzenie usprawniania po udarze mózgu, po urazach kończyn czy po zabiegach operacyjnych wymaga głębokiej wiedzy, szczególnie w przypadku starszych pacjentów. Oprócz zasadniczego problemu zdrowotnego trzeba bowiem brać pod uwagę ograniczenia wynikające z wieku. Często też fizjoterapeuta musi wykazać się odpowiednim podejściem psychologicznym, aby przekonać pacjenta do siebie i skutecznie namówić do współpracy.

- W przypadku chorych leżących, ważne są odpowiednie pozycje ułożeniowe. Pionizacja, czyli sadzanie i wstawanie z pacjentem, musi odbywać się zgodnie z metodyką, by było to bezpieczne dla chorego i opiekuna. Trzeba wiedzieć jak chwycić pacjenta, żeby nie doprowadzić do urazu np. wyłamania endoprotezy biodra. Ponadto powinno się tak wykonywać te czynności, żeby pacjent w miarę możliwości sam czynnie uczestniczył w zmianach pozycji - dodaje Marcin Baranowski.

W przypadku urazów, złamań kończyn czy u osób z endoprotezą stawu należy stopniowo powiększać zakres ruchu w stawach i stosować narastające obciążanie, by wzmacniać siłę mięśni.

- Ważnym, a często pomijanym elementem rehabilitacji, jest ergoterapia, czyli trening czynności życia codziennego. Polega na ćwiczeniu samodzielnego ubierania się, radzenia sobie w toalecie czy przygotowywania posiłków. Dobrze wyszkolony fizjoterapeuta powinien wplatać tego typu czynności do procesu usprawniania - dodaje specjalista. Takie podejście nazywa się rehabilitacją funkcjonalną. Biorąc pod uwagę możliwości pacjenta, jego potrzeby a nawet zainteresowania, ustala się określone cele terapeutyczne. - Może to być nauka chodzenia o kulach, trening wejścia po schodach czy przesadzania się z łóżka na wózek inwalidzki. Trzeba też umieć zmotywować pacjenta do terapii – co u osób starszych nierzadko wymaga doświadczenia i wiedzy psychologicznej - dodaje.