Broń się przed kleszczami!

Jak usunąć kleszcza?

Kleszcza należy od razu usunąć, najlepiej pęsetą lub grubą igłą (tak jak drzazgę). Trzeba go chwycić tuż przy skórze i pociągnąć w górę. Miejsce po ukąszeniu przemywamy środkiem odkażającym. Jeśli kleszcz tkwi głęboko, powinien go usunąć lekarz lub pielęgniarka. Kleszcza nie wolno wykręcać, wyciskać, smarować czymkolwiek. Podrażniony w ten sposób może wstrzyknąć do organizmu więcej zarazków.

Jeśli znajdziemy u siebie, lub najbliższych osób kleszcza, po usunięciu – nawet przez kilka tygodni – trzeba obserwować miejsce, w którym znaleźliśmy pasożyta oraz zwracać uwagę na ogólną kondycję organizmu. Choroby, przenoszone przez kleszcze, są trudne do rozpoznania w początkowej fazie.

Borelioza

Borelioza, wywoływana przez bakterie, jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się trójetapowo. W pierwszym stadium pojawia się tzw. infekcja zlokalizowana w postaci rumienia wędrującego (rumieniowa zmiana na skórze w miejscu ukąszenia często przemieszczająca się obwodowo). Kolejny etap to infekcja rozproszona – zaczynają boleć stawy, chory ma objawy podrażnienia nerwów obwodowych, może również dojść do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub nawet zapalenia mięśnia sercowego. Rok – a nawet kilkanaście lat po ukąszeniu – pojawia się infekcja przewlekła: ciężkie zapalenie stawów, porażenie nerwów obwodowych, niedowład, zaburzenia psychiczne. Przebieg boreliozy bywa bardzo zróżnicowany, objawy tej choroby mało specyficzne. Bywa, że jest ona całymi latami nierozpoznawana przez lekarzy. Leczy się ją za pomocą antybiotyków, jednak kuracja ta nie jest łatwa. Na boreliozę nie ma żadnej szczepionki, zaś liczba zachorowań zwiększa się w Polsce z roku na rok.

Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu

Zaszczepić można się natomiast na inną chorobę, przenoszoną przez kleszcze, czyli kleszczowe zapalenie mózgu. W Polsce to szczepienie nie jest popularne (wszczepione jest nie więcej niż 2 proc. populacji), tymczasem w wielu innych krajach szczepi się znakomita większość osób (w Austrii 90 proc.!). Teren zwiększonego ryzyka kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) obejmuje całą Europę Środkową. W Polsce szczególnie wysokie zagrożenie odnotowano w województwach: podlaskim, warmińsko-mazurskim, dolnośląskim, lubelskim, opolskim oraz mazowieckim.

Choroba ma zwykle dwa etapy: pierwsze objawy przypominają infekcję grypową – pojawia się gorączka, ogólne osłabienie, czasami wymioty lub wysypka. Druga faza choroby z objawami neurologicznymi dotyka około 30 proc. zakażonych: zaburzenia świadomości, porażenie mięśni kończyn i nerwów czaszkowych, zaburzenia oddychania i krążenia, które mogą prowadzić nawet do zgonu. W wyniku przebytego kleszczowego zapalenia mózgu może dojść do wielu powikłań.

Po rozpoznaniu KZM na podstawie badań laboratoryjnych krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego, możliwe jest jedynie leczenie objawowe. Jeśli dojdzie do drugiej fazy choroby, pacjent czasami musi przebywać w szpitalu nawet przez rok!

Szczepienia ochronne zalecane są szczególnie osobom, które mają częsty kontakt z przyrodą. Najlepiej zaszczepić się zimą lub wczesną wiosną, aby wytworzyć odporność swojego organizmu przed nastaniem okresu wzmożonej aktywności kleszczy. Standardowy schemat szczepień uwzględnia przyjęcie w sumie 3 dawek (dawka druga 1-3 miesiące po pierwszej dawce, dawka trzecia 9-12 miesięcy po drugiej) – daje to pełne zabezpieczenie na 3 lata, po tym czasie trzeba wziąć dawkę przypominającą.