Anafilaksja może zagrażać życiu

Anafilaksja jest gwałtowną, zagrażającą życiu reakcją organizmu, której podłożem jest nadwrażliwość na różne czynniki – najczęściej na alergeny,  takie jak jad owadów błonkoskrzydłych (pszczoła, osa, szerszeń), leki (antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwazapalne) i pokarm (najczęściej pszenica, soja, seler, owoce morza, orzechy laskowe, cytrusy). Reakcję anafilaktyczną mogą wywołać także dodatki do żywności, np. przyprawy, barwniki czy konserwanty.

- W ostatnich latach zdarza się coraz więcej alergii pokarmowych - mówi prof. Karina Jahnz-Różyk, krajowy konsultant w dziedzinie alergologii, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii, Alergologii i Immunologii Klinicznej, Wojskowy Instytut Medyczny.

Badanie przeprowadzone w 2015 r. wśród 305 alergologów, z których ponad 70 proc. ma wśród swoich pacjentów co najmniej jednego po przebytym wstrząsie anafilaktycznym, wykazało, iż u około 41 proc. pacjentów wstrząs anafilaktyczny miał związek z uczuleniem na jady owadów, u 30 proc - z uczuleniem na pokarmy i dodatki do nich, u 17 proc. - z uczuleniem na leki. W 6 proc. przypadków przyczyna anafilaksji nie była znana.

Według autorów raportu „Anafilaksja. Problem zdrowotny i społeczny” na przestrzeni ostatnich 10-15 lat częstość występowania anafilaksji wzrosła kilkukrotnie. Eksperci podkreślają, że nie są to dokładne dane bowiem brakuje rejestru pacjentów po przebytej anafilaksji.

Z danych przedstawionych w raporcie, przy tworzeniu którego korzystano z rejestrów Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), wynika, że w 2015 roku liczba pacjentów po przebytym wstrząsie anafilaktycznym wskutek reakcji na pożywienie była prawie trzykrotnie wyższa niż w roku 2008.

Anafilaksja: wysypka pojawia się prawie zawsze

Reakcja anafilaktyczna prawie zawsze (w około 90 proc. przypadków) objawia się wysypką skórną, której może towarzyszyć biegunka, zaburzenia oddychania, a gdy dojdzie do wstrząsu anafilaktycznego, gwałtownie spada ciśnienie tętnicze, przyspiesza akcja serca i może dojść do utraty świadomości, zatrzymania krążenia i oddychania. Objawy występują dość gwałtownie I w każdym przypadku anafilaksji należy korzystać z pomocy medycznej, chyba że pacjent jest przeszkolony i umie samodzielnie radzić sobie z anafilaksją. Anafilaksja może wystąpić zarówno u alergików, jak również u ludzi, którzy nie mieli wcześniej żadnych objawów alergicznych.

Anafilaksja: Adrenalina jest niezbędna

- Chociaż anafilaksja może zagrażać życiu, to jest wciąż niewystarczająco dobrze rozpoznawana przez personel medyczny. Powoduje to opóźnienie w rozpoznaniu przyczyny wstrząsu, a także podjęcie leczenia przyczynowego. Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Alergii, w razie wystąpienia reakcji anafilaktycznej szybkie wstrzyknięcie adrenaliny jest podstawowym postępowaniem mającym ratować życie. Z danych wynika, że tylko mniej niż połowa pacjentów opuszczających szpitalne oddziały ratunkowe, na które trafili z powodu anafilaksji, ma przepisywaną adrenalinę - mówi prof. Karina Jahnz-Różyk.

Osoba, która przebyła wstrząs anafilaktyczny musi być właściwie zdiagnozowana, a w ciężkich przypadkach trafić do SOR. Niekiedy pacjentów należy obserwować kilka godzin, ponieważ występują reakcje opóźnione. - Równie ważne jest, by osoby po przebytej anafilaksji zostały objęte opieką alergologa, zdiagnozowane i zaopatrzone w adrenalinę do samodzielnego podawania. Taki pacjent wymaga też edukacji m.in. na temat profilaktyki kolejnych wstrząsów czy sposobu podawania sobie adrenaliny. Osoby po przebytym wstrząsie boją się kolejnego, obawiają się użądleń czy ukąszeń, dokładnie też muszą czytać etykiety produktów spożywczych i unikać tego, co ich uczula. Chorych po reakcjach ogólnoustrojowych na jady owadów należy odczulać  – mówi prof. Jahnz-Różyk.