Leków nie można zastąpić ziołami

Wzajemne powiązania pomiędzy lekiem syntetycznym a ziołowym mogą być różne. Leki ziołowe mogą być podawane jako pomocnicze, uzupełniające, a nawet jako czynnik synergiczny. O tym musi jednak zadecydować lekarz.

- Osoby chorujące przewlekle powinny wiedzieć, że przyjmowane leki i jednocześnie zioła mogą wchodzić w interakcję czyli jeden lek może wpływać na końcowy wynik działania drugiego leku, zastosowanego równocześnie lub też w krótkim odstępie czasu. Związki czynne zawarte w ziołach mogą wpływać na działanie składnika czynnego, a także substancji pomocniczych danego leku, np. wzmagać lub osłabiać jego działanie, skracać lub wydłużać czas działania. Mogą także nasilać toksyczność leku przez zwiększenie jego stężenia w osoczu - mówi dr Ewelina Pióro-Jabrucka, z Katedry Roślin Warzywnych i Leczniczych SGGW w Warszawie.

Składniki wielu surowców roślinnych, takie jak np. kumaryny, furanokumaryny i flawonoidy, mogą mieć wpływ na aktywność  enzymów, a przez to wpływać na metabolizm substancji zawartych w lekach. - Na przykład kłącze imbiru, stosowane przy mdłościach i wymiotach, a także w chorobie reumatycznej, zażywane łącznie z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (np. kwas salicylowy, ibuprofen) zaburza układ krzepnięcia, co zwiększa ryzyko krwawień. Również złocień maruna, stosowany w migrenowych bólach głowy, potęguje krwawienia. Ziele dziurawca może zmniejszać skuteczność doustnej antykoncepcji hormonalnej, a aloes zwyczajny zmniejsza wchłanianie witamin. Koszyczek rumianku z kolei obniża absorbcję żelaza. Owoc ostropestu plamistego nasila toksyczność paracetamolu. Te potencjalne interakcje mogą wystąpić w różnym nasileniu lub nie wystąpić wcale. Decydują o tym czynniki indywidualne, metabolizm, dawka leku - mówi dr Ewelina Pióro-Jabrucka.

Zioła mogą być niebezpieczne. Jak dawkować zioła? 

Jest grupa ziół, które uważa się za bezpieczne i mogą być stosowane w warunkach domowych, np. koszyczek rumianku czy kwiatostan lipy. Należy jednak pamiętać, że nie są one obojętne dla organizmu.

Koszyczek rumianku np. u osób szczególnie wrażliwych może wywołać uczulenie czy też obniżać wchłanianie żelaza. Z kolei nadużywanie uodparniającej jeżówki może mieć odwrotny skutek i osłabiać funkcjonowanie układu odpornościowego.

- Zatem przy zażywaniu ziół kierujmy się wskazaniami lekarza i nie przekraczajmy zalecanych dawek. Należy też robić sobie przerwy, średnio 3-4 tygodniowe między kuracjami ziołowymi. Wśród roślin zielarskich jest duża grupa roślin, które niewłaściwie stosowane (w zbyt dużych dawkach, w niewłaściwy sposób przygotowane) mogą wywołać zatrucia. Przykładem może być bylica piołun. Roślina działa silnie drażniąco na przewód pokarmowy oraz depresyjnie na układ nerwowy. Niedojrzałe, surowe owoce bzu czarnego wywołują poważne zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Owoce jałowca spożywane w zbyt dużych ilościach uszkadzają drogi moczowe. Wywołują objawy o charakterze zapalenia układu moczowego.   

Zioła tylko z pewnego źródła i wolne od zanieczyszczeń

Wszystkie surowce roślinne przeznaczone do użytku muszą odpowiadać określonym standardom. Ma to zapewnić odpowiednią jakość surowca i bezpieczeństwo jego stosowania.  - Lek ziołowy musi być dobrej jakości. Zioła należy kupować z pewnego źródła: apteka, zielarnia, sklep spożywczy (herbatki ziołowe). Należy zwrócić uwagę na datę przydatności do spożycia i jakość surowca. Koszyczek rumianku, który w formie naparu stosowany jest głównie u dzieci i osób starszych, musi być maksymalnie wolny od szkodliwych zanieczyszczeń, np. pozostałości nawozów mineralnych, środków ochrony roślin oraz chwastów zawierających szkodliwe metabolity. Jeżeli ktoś dobrze zna się na roślinach, to możne samodzielnie zbierać i suszyć pewne zioła, ale można pozyskiwać je tylko z czystych miejsc, z dala od miasta, dróg, zakładów - dodaje ekspertka. I radzi, by nie zbierać i samodzielnie nie przygotowywać preparatów z roślin silnie działających i uważać na rośliny trujące takie jak np. mięta polej. - Ze względu na skład olejku eterycznego jest rośliną trującą. W ciężkich zatruciach może uszkadzać wątrobę, powodować niewydolność nerek oraz zaburzenia krzepnięcia. Ważne żeby nie pomylić mięty polej z innymi naturalnie występującymi gatunkami mięt, dlatego też lepiej ograniczyć się do mięty pieprzowej lub innych gatunków mięt z pewnego źródła - mówi Ewelina Pióro-Jabrucka.

Po jakie zioła i kiedy warto sięgać?