Ważna higiena. I regularne badania

Osoba, która zauważy u siebie przewlekłe bóle brzucha, nawracające wysypki, utrzymującą się biegunkę, utratę masy ciała, których przyczyn nie da się jednoznacznie ustalić, powinna skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu. - By stwierdzić czy doszło do zakażenia pasożytniczego, zleca się badania kału oraz krwi - mówi lek. med. Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej w CM ENEL-MED. Człowiek najczęściej zakaża się tasiemcem, glistą ludzką, owsikami, wiciowcem jelitowym i włośniem krętym.

Owsiki i lamblie atakują latem

- Latem najczęściej dochodzi do zakażenia owsikami i lamblią, gdyż są to typowe choroby „brudnych rąk”. Z uwagi na zmieniający się sposób życia i modę na posiłki przygotowywane na świeżym powietrzu, w szczególności z grilla, a także wzrastające zainteresowanie kuchnią wschodu – surowe ryby i owoce morza - wzrasta ryzyko zakażenia pasożytami - mówi.

Do zakażenia owsikami dochodzi poprzez połknięcie jaj, najczęściej przenoszonych na rękach lub przez wdychanie powietrza, w którym unoszą się wyschnięte jaja. Osoby zakażone skarżą się na zaczerwienienie oraz nocny świąd w okolicach odbytu, nadpobudliwość nerwową, bóle brzucha, zgrzytanie zębami. U kobiet mogą wystąpić objawy zapalenia sromu i pochwy. Zdarza się, że przebieg bywa bezobjawowy. - Diagnostyka opiera się na poszukiwaniu jaj lub form dojrzałych pasożyta na skórze okolicy odbytu. Metodą zalecaną jest wymaz pobrany za pomocą przylepca celofanowego lub bagietki owiniętej celofanem i ocena mikroskopowa lub pobranie próbki kału - mówi dr Krzysztof Urban. Nieleczona owsica może spowodować zapalenie wyrostka robaczkowego, zmiany zapalne w okolicach odbytu, przewlekłe stany zapalne pochwy i sromu.

Giardia lamblia (wiciowiec jelitowy) wnika do organizmu, gdy zjemy pokarmy lub wypijemy skażoną jajeczkami wodę. - Objawy są zróżnicowane – od postaci bezobjawowych do postaci z ciężką biegunką, bólami brzucha i zaburzeniami wchłaniania - dodaje lekarz. By zdiagnozować lamblię, należy oddać do badania próbkę kału. Nieleczona lamblioza może prowadzić do utraty masy ciała, niedokrwistości, zaburzeń wchłaniania jelitowego, reaktywnego zapalenia stawów, zespołu jelita drażliwego.

Tasiemca i włośnia zjadamy z mięsem

Do zakażenia tasiemcem dochodzi poprzez zjedzenie surowego lub poddanego niedostatecznej obróbce cieplnej, zainfekowanego mięsa. - Spożyte larwy wydostają się z ochronnej otoczki, przywierają do ściany jelita cienkiego i zaczynają rosnąć, osiągając zależnie od gatunku długość nawet kilku metrów. Pojawiają się wówczas bóle brzucha, biegunka, brak apetytu bądź nadmierny apetyt, rzadko anemia - mówi dr Urban.

Inną formą zakażenia tasiemcem jest bąblowica. - Ludzie zarażają się bąblowicą przez zjedzenie jaj tasiemca wraz z pokarmami zanieczyszczonymi odchodami lisa, np. jagód. Woda i gleba również mogą stanowić źródło zakażenia. Z przewodu pokarmowego formy inwazyjne tasiemca trafiają do wątroby, gdzie tworzą torbielowate guzy. Najczęściej tasiemczyce rozpoznaje się stwierdzając w kale jaja lub człony tasiemca - mówi dr Krzysztof Urban. Tasiemczyca może prowadzić do zapalenia wyrostka robaczkowego, niedrożności przewodu pokarmowego, anemii, stanów zapalnych mięśni i stawów.

W mięsie może bytować także włosień kręty. - Zjadając zainfekowane mięso, jego larwy uwalniają się w przewodzie pokarmowym człowieka, namnażają i rozpoczynają wędrówkę po organizmie. Główne objawy to gorączka z bólami mięśniowymi – głównie kończyn, zapalenie spojówek i obrzęk powiek. Choroba najczęściej występuje w postaci małych ognisk epidemicznych, ograniczonych do grupy osób, które spożywały mięso z niepewnego źródła – prywatny ubój lub dziczyzna, która nie była poddana kontroli weterynaryjnej - mówi dr Urban.

Glista na warzywach i owocach

Do zakażenia glistą ludzką dochodzi poprzez zjedzenie, np. nieumytych warzyw czy owoców, na których znajdują się larwy pasożyta. Można się zarazić także pijąc wodę skażoną odchodami ludzkimi. - Larwa na początku trafia do jelit, skąd przebija się do układu krwionośnego, by tą drogą trafić do oskrzeli, następnie odkrztuszona i połknięta wraca do przewodu pokarmowego, w którym bytuje. W zależności od fazy wędrówki larw glisty, objawy mogą być różne - w fazie oskrzelowej pojawia się kaszel suchy i uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej przy głębokim oddychaniu i kaszlu, w fazie jelitowej – objawy niespecyficzne – pobolewanie brzucha do silnego bólu brzucha i upośledzeniu drożności przewodu pokarmowego. Często jednak przebieg jest skryty i bezobjawowy. Zakażenie glistą ludzką ustala się stwierdzając w kale jaja lub dojrzałe postacie glisty. W fazie oskrzelowej, obecność jaj można stwierdzić również w plwocinie - mówi internista. Powikłaniem nieleczonej glistnicy jest przewlekła biegunka, niedożywienie, anemia, wypadanie włosów, alergia, zapalenie pęcherzyka żółciowego, niedrożność jelit, nacieki w płucach. Rzadko powikłaniem może być nawet padaczka czy zapalenie opon mózgowych.

Choroby odpasożytnicze: profilaktyka, badania i leczenie

- Niektóre choroby pasożytnicze przebiegają bezobjawowo. Warto zatem, dla własnego komfortu zdrowotnego, okresowo wykonywać badania kału w kierunku pasożytów. Badanie nie jest w żaden sposób inwazyjne czy szczególnie uciążliwe. Próbki powinny być pobrane w różnych dniach i możliwe szybko dostarczone do laboratorium.  W chwili obecnej nie dysponujemy pewnymi testami, które można by zarekomendować do samodzielnej diagnostyki w domu - mówi dr Krzysztof Urban.

Istnieją natomiast domowe sposoby do walki z pasożytami, jednak nie zawsze są one skuteczne lub ich skuteczność nie jest udowodniona w badaniach klinicznych. - Potwierdzone zakażenia pasożytnicze leczy się odpowiednimi preparatami, które przepisuje lekarz. Dodatkowo można wspomagać się domowymi sposobami, które nie powinny zaszkodzić. Polecane są pestki z dyni, wyciąg z orzecha włoskiego lub czarnego. Pomocne mogą być także kiszonki, cebula, czosnek, rzodkiew czy rzepa. Nie zaleca się picia naparów z ziół o działaniu przeciwpasożytniczym, np. kory dębu, piołunu, szałwii, ponieważ mają one znikomą skuteczność, a w niektórych przypadkach mogą być wręcz szkodliwe - dodaje specjalista.

By nie doszło do zakażenia, należy przede wszystkim dbać o higienę, często myć ręce, owoce i warzywa i jeść produkty z pewnego źródła, głównie mięso. Należy również zadbać o higieniczne warunki przy przyrządzaniu potraw. - Właściwa obróbka termiczna mięsa oraz głębokie mrożenie owoców morza i ryb, skutecznie ograniczają możliwość zakażenia pasożytami. Krwiste befsztyki, tatary mięsne lub rybne powinny być przygotowywane z zachowaniem szczególnych zasad higieny i z produktów o pewnym, sprawdzonym pochodzeniu - mówi dr Krzysztof Urban.