Zdrowy tryb życia to najistotniejszy element walki z tym zaburzeniem metabolicznym

Insulinooporność to obniżona wrażliwość organizmu na działanie insuliny, czyli hormonu odpowiedzialnego za regulację poziomu cukru we krwi. Pomimo że jej stężenie jest prawidłowe albo nawet podwyższone, komórki nie absorbują glukozy w taki sposób, jak powinny, przez co poziom cukru we krwi się zwiększa.

– Trzustka robi wszystko, by tę obniżoną wrażliwość na insulinę zrekompensować i przywrócić równowagę glukozową, dlatego produkuje jej coraz więcej, doprowadzając z czasem do hiperinsulinemii czyli sytuacji, gdy poziom insuliny przekracza normę laboratoryjną. Tkanki obwodowe przestają być wrażliwe na insulinę i dochodzi do insulinooporności – mówi dr Patrycja Wachowska-Kelly, specjalista chorób wewnętrznych z Kliniki Medycyny Wellness Szpitala Medicover.

Insulinooporność: czynniki ryzyka, przyczyny

Insulinooporność częściej występuje u osób otyłych i z nadwagą, ponieważ tkanka tłuszczowa sprawia, że to właśnie ich organizmy są najbardziej oporne na działanie insuliny, ale może pojawić się również u osób o prawidłowej masie ciała. – U nich także możemy mieć do czynienia ze stłuszczaniem narządów wewnętrznych spowodowanym na przykład często goszczącymi w jadłospisie tłuszczami trans czy żywnością wysoko przetworzoną – mówi dr Wachowska-Kelly. Insulinooporność częściej dotyczy mężczyzn. – U nich częściej niż u kobiet otyłość przyjmuje najgroźniejszą w tym kontekście formę brzuszną – dodaje. Ryzyko wystąpienia insulinooporności wzrasta wraz z wiekiem. Zwiększają je również uwarunkowania genetyczne, a także alkohol, palenie tytoniu, stres, siedzący tryb życia, niska aktywność fizyczna czy przyjmowanie niektórych leków.

Objawy insulinooporności

Insulinooporność może przez lata nie dawać żadnych objawów lub też wywoływać bardzo skąpe symptomy. – Warto być czujnym, gdy po posiłkach, zwłaszcza tych węglowodanowych, dopada nas zmęczenie, senność, odczuwamy ciągły głód, mamy apetyt na produkty wysokowęglowodanowe, pojawiają się problemy z koncentracją, a ponadto szybko tyjemy w okolicy talii i mamy kłopoty ze zrzuceniem nadmiernych kilogramów pomimo prawidłowej diety – mówi lekarka.

Warto pamiętać, że objawy takie jak senność, zmęczenie czy brak koncentracji nie muszą świadczyć o insulinooporności – trudno też wymagać od każdego lekarza, by natychmiast kierował pacjenta na specjalistyczne badania.

Jednak jeśli objawy nie ustępują,  należy udać się do lekarza. Im wcześniej rozpoznana insulinooporność, tym lepiej. – Insulinooporność i hiperinsulinemię najczęściej wiąże się z cukrzycą typu 2, ale lista chorób z nimi związanych jest dużo dłuższa. Są na niej między innymi nadciśnienie tętnicze, choroby układu sercowo-naczyniowego, obturacyjny bezdech senny, zespół metaboliczny, podniesiony poziom cukru we krwi, przybieranie na masie ciała i odkładanie się tłuszczu w wątrobie – wymienia dr Patrycja Wachowska-Kelly. Naukowcy wykazali, że obniżona wrażliwość na insulinę zwiększa również prawdopodobieństwo zachorowania na zespół policystycznych jajników.

- Insulinoporność może towarzyszyć chorobie Hashimoto, a prawidłowa terapia choroby tarczycy może skutkować ustąpieniem tego zaburzenia metabolicznego – mówi lekarka.

Insulinooporność: leczenie

Najprostszą metodą diagnostyczną w przypadku insulinooporności jest określenie wielkości ilorazu stężenia insuliny oraz poziomu glikemii w warunkach podstawowych, czyli na czczo i bez podawania pacjentowi jakichkolwiek substancji i po określonym czasie od doustnego podania mu glukozy. Wykonuje się również test tolerancji insuliny, w ramach którego podaje się ją w ustalonej dawce dożylnie, a następnie obserwuje reakcje organizmu. – Jest jeszcze trzecia metoda, tzw. metaboliczna klamra euglikemiczna. Polega ona na jednoczesnym podawaniu pacjentowi insuliny i glukozy w kroplówce. Dawka insuliny jest stała, natomiast glukozy zmienna. Pozwala to na pomiar ilości glukozy potrzebnej do utrzymania glikemii na stałym poziomie – mówi lekarka. W diagnostyce wykorzystuje się także metodę HOMA, w ramach której od pacjenta pobiera się krew, a następnie określa w niej stężenie glukozy oraz insuliny i na podstawie specjalnego wzoru oblicza tzw. wskaźnik insulinooporności. Wspomniane metody diagnostyczne wykonywane są wyłącznie po konsultacji lekarskiej. Same badania przeprowadzane są w szpitalu w trakcie pobytu na wysokospecjalistycznym oddziale endokrynologicznym bądź diabetologicznym, najczęściej w ramach badań naukowych. Wówczas są one bezpłatne dla pacjenta.

Insulinooporność: ruch i zdrowa dieta to podstawa profilaktyki i leczenia

– Warto podkreślić, że sama insulinooporność nie jest jednostką chorobową, tylko zaburzeniem metabolicznym, które może predysponować do rozwoju takich chorób jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy otyłość – mówi dr Patrycja Wachowska-Kelly ze Szpitala Medicover. W ramach jej leczenia ważne jest przede wszystkim stosowanie odpowiednio zbilansowanej i regularnej diety, a także systematyczna aktywność fizyczna. - Nie ma niestety leków na insulinooporność. Niektórzy endokrynolodzy włączają do terapii preparaty metforminy, lecz nie ma jednoznacznych badan potwierdzających ich skuteczność – dodaje.

By zmniejszyć ryzyko wystąpienia insulinooporności należy przede wszystkim zapobiegać procesowi stłuszczania narządów wewnętrznych, który wiąże się bezpośrednio z podwyższonym poziomem cholesterolu i jego odkładaniem się w narządach wewnętrznych, w tym również naczyniach krwionośnych.

- Z tego powodu ważne jest, by odpowiednio się odżywiać, nie dopuszczać do odkładania się tłuszczu trzewnego i zapobiegać nadwadze oraz otyłości. Istotne jest także prowadzenie aktywnego trybu życia, kontrolowanie poziomu cholesterolu poprzez odpowiednie badania (tzw. lipidogram) i tego, czy gospodarka hormonalna funkcjonuje prawidłowo. Powinni o tym pamiętać wszyscy, a w szczególności osoby z obciążonym wywiadem rodzinnym, czyli te, u których w najbliższej rodzinie występowały choroby metaboliczne (m.in. otyłość, nadciśnienie tętnicze) i choroby sercowo-naczyniowe (takie jak miażdżyca, zawał serca, udar mózgu) - mówi lekarka.