Miej tarczycę pod kontrolą

- Kto jest najbardziej narażony na chorobę Hashimoto?

Choroba Hashimoto (przewlekłe zapalenie tarczycy) to choroba autoimmunologiczna (z autoagresji). Jak większość chorób autoimmunologicznych, również i ta częściej dotyczy kobiet. Ma to związek zarówno z uwarunkowaniami genetycznymi jak i hormonalnymi. Diagnozuje się ją zwykle u kobiet powyżej 50 roku życia, chociaż zdarza się, że występuje u znacznie młodszych osób, a nawet u dzieci. Na chorobę Hashimoto zapadają z reguły osoby, które mają geny sprzyjające wystąpieniu tego schorzenia. Jednak sama predyspozycja genetyczna nie wystarcza. Musi się sprząc wiele czynników. Prawdopodobieństwo zachorowania jest wyższe, gdy w rodzinie ktoś chorował na choroby z autoagresji. Nie można jednak powiedzieć, że jest wprost dziedziczona.

Przyczyna choroby nie jest znana. Wiadomo jedynie, jakie czynniki wyzwalają ujawnienie nadczynności lub niedoczynności tarczycy w jej przebiegu. Do takich czynników należą np. stres lub infekcja, które osłabiają układ odpornościowy organizmu. Dochodzi wówczas do zaburzeń odpowiedzi immunologicznej np. autoagresji (nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego przeciwko własnym komórkom organizmu).

Jedną z postaci choroby Hashimoto jest tzw. poporodowe zapalenie tarczycy. W ciąży następuje złagodzenie odpowiedzi immunologicznej związane z obecnością „obcych” antygenów płodu, natomiast po jej zakończeniu może nastąpić wygórowana aktywacja układu odpornościowego i zaburzenia w postaci autoimmunologicznego zapalenia tarczycy.

Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u endokrynologa?

Choroba generalnie nie daje objawów, poza miejscowym zapaleniem narządu - powiększeniem tarczycy i jej bolesnością. W takich przypadkach szybciej można ją zdiagnozować.

Zauważalne pogorszenie zdrowia i jakości życia wynika z zaburzeń wydzielania hormonów tarczycy (nadczynności lub niedoczynności), do których choroba Hashimoto może doprowadzić. Objawy te mogą różnie wyglądać u różnych osób, co więcej, stopień ich nasilenia często nie koreluje ze stopniem zaburzeń hormonalnych. Zaburzenia hormonalnej funkcji tarczycy mają wpływ na układ krążenia, pokarmowy, nerwowy, skórę, włosy, poziom metabolizmu, płodność. Pacjenci skarżą się na zmęczenie, senność, kłopoty z pamięcią, z koncentracją, są rozdrażnieni, nadmiernie wypadają im włosy, skóra staje się sucha, szorstka (szczególnie na piętach i łokciach), do tego przybierają na wadze pomimo przestrzegania diety, puchną, mają kłopoty z zajściem w ciążę (niedoczynność tarczycy może prowadzić do zwiększonego wydzielania prolaktyny, hormonu, którego nadmiar doprowadza do zaniku owulacji).

Pacjentki z chorobą Hashimoto mają również większe ryzyko poronienia. Choroba rozwija się bardzo powoli i czasami objawy są trudne do wychwycenia przez lekarza lub też źle interpretowane, przypisywane innym schorzeniom np. chorobom serca. Pamiętajmy, że u każdego chorego te objawy mogą być inne, o różnym stopniu nasilenia.

Jakie badania zleca lekarz, by postawić diagnozę?  

Podstawowym postępowaniem jest wywiad i badanie lekarskie. Następnie zleca się kontrolę hormonów tarczycy: poziom TSH, T3 i T4 oraz tzw. przeciwciał przeciwtarczycowych antyTPO oraz USG tarczycy.

Leczenie polega na podawaniu hormonów tarczycy. Pacjent powinien być pod stałą opieką endokrynologa i okresowo, zgodnie z zaleceniami lekarza kontrolować hormony. Ponadto nie należy przyjmować preparatów zawierających duże dawki jodu (np. preparatów wielowitaminowych), które mogą nasilać proces autoagresji. Niektórzy specjaliści polecają stosowanie selenu, który ma spowalniać proces zapalny, zdania na ten temat są jednak podzielone - nie ma na razie udokumentowanych badań na temat skuteczności przyjmowania tego pierwiastka.

Często pacjenci pytają, czy w związku z obecnością jodu nad morzem mogą tam przebywać. Nie ma znaczenia w jakim klimacie mieszkamy, w górach czy nad morzem.

Hashimoto jest chorobą nieuleczalną. Przyjmując syntetyczne hormony łagodzimy jedynie jej skutki. Czy ustabilizowany poziom hormonów gwarantuje lepszą jakość życia?

Prawidłowo leczona niedoczynność lub rzadziej, nadczynność tarczycy, w przebiegu choroby Hashimoto powinna zniwelować wszystkie objawy związane z zaburzeniami funkcji tarczycy. Jeśli, pomimo prawidłowego wyrównania hormonalnego, nadal występują dolegliwości, należy szukać innych przyczyn. Często choroba współistnieje z innymi, np. z cukrzycą, niedoczynnością kory nadnerczy czy z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Nieleczone zaburzenia funkcji tarczycy mogą doprowadzić do ciężkich powikłań w zakresie wielu układów i nawet doprowadzić do śmierci.

O jakiej porze najlepiej przyjmować syntetyczne hormony tarczycy? Niektórzy lekarze radzą rano na czczo, inni na noc, bo ponoć kawa pita do śniadania osłabia wchłanianie hormonów.

Hormony tarczycy powinno przyjmować się wcześnie rano ( około godz. 5- 6), bo wczesna poranna godzina przypomina naturalne wydzielanie. Żaden lek, w tym hormony tarczycy, nie powinien być popijany kawą. Natomiast kawa pita do śniadania  rano , ale nie bezpośrednio po zażyciu leku, nie ma wpływu na wchłanianie leku.

* Pierwsze cztery przypadki choroby opisał w 1912 roku japoński chirurg pracujący w Berlinie, Hakaru Hashimoto.