Uważaj do jesz, by nie zaszkodzić stawom!

Choroba powstaje w wyniku niezdrowego stylu życia (kluczowe znaczenie ma dieta!), może być też obciążeniem genetycznym. Może obejmować cały organizm. - Jeżeli we krwi pojawia się duże stężenie kwasu moczowego, wówczas przestaje się on w niej rozpuszczać, a zaczyna się krystalizować w postaci ostrych jak brzytwa, małych kamyczków osadzających się w błonach maziowych stawów, gdzie działa drażniąco, powodując ostre zapalenie. Kwas moczowy powstaje w organizmie człowieka w wyniku przemiany puryn, z których są złożone kwasy nukleinowe RNA i DNA, a także centra energetyczne wszystkich żywych komórek. Zapalenie wokół kryształów potęgowane jest zwiększonym obciążeniem szkieletu np. u osób otyłych - mówi lek. med. Milena Słoń, specjalista Chorób Wewnętrznych i Geriatrii, kierownik medyczny Care Experts.

Przyczyną krystalizacji moczanów jest ich nadmiar, kwaśne środowisko, nieznane czynniki występujące w błonach maziowych stawów. Do krystalizacji kwasu moczowego dochodzi w przypadku nadmiernej podaży w diecie pokarmów zawierających dużo jąder komórkowych. Takimi produktami są: podroby, owoce morza: skorupiaki i mięczaki, ryby, wysokobiałkowe jarzyny (groch, fasola, szpinak, szparagi) a także grzyby (pieczarki, boczniaki, prawdziwki), owoce (banany, melony), a także czekolada, kakao, kawa.

- Nadmiar kwasu moczowego może pochodzić także z przyspieszonego rozpadu puryn własnych organizmu człowieka. Czynnikiem wyzwalającym atak podagry bywa spożycie alkoholu, a jego nadużywanie nasila przebieg choroby. Nagła krystalizacja moczanów może być spowodowana również dużym wysiłkiem fizycznym lub nagłą, ciężką chorobą taką jak zawał serca, czy zapalenie płuc - dodaje geriatra. Kwas moczowy jest wydalany przez nerki, więc niektóre leki moczopędne, (np. hydrochlorotiazyd) mogą powodować osty napad dny.

Dna moczanowa: objawy i przebieg

Wyróżnia się dwa rodzaje dny moczanowej: pierwotną i wtórną. Pierwotna jest wynikiem nadmiernej produkcji kwasu moczowego z niewiadomych przyczyn, zaś wtórna pojawia się w wyniku chorób, np. białaczki, przewlekłej choroby nerek, może być też skutkiem nadużywania alkoholu i leków, objadania się, nadmiernej kuracji odchudzającej, a także współistnieje z cukrzycą, nadwagą oraz otyłością brzuszną. Najbardziej znanym objawem dny moczanowej jest „atak podagry” znany już z pism Hipokratesa: bolesny, zaczerwieniony obrzęk palucha pojawiający się najczęściej nagle w środku nocy, często po obfitym, białkowym posiłku zakrapianym alkoholem.

- Choroba przybiera dwie formy: ostrą (charakteryzującą się nagłym zajęciem stawów, zazwyczaj niesymetrycznie, pojedynczo) oraz przewlekłą, kiedy to dochodzi do długotrwałego procesu niszczenia stawów spowodowanym stałym, powolnym zapaleniem wokół wytrąconych kryształów kwasu moczowego w tkankach okołostawowych - tłumaczy dr Milena Słoń.

Objawy? Pacjenci skarżą się na ostry ból w stawie, który narasta falami i z dnia na dzień staje się coraz bardziej dokuczliwy. Chory staw jest bardzo wrażliwy na dotyk, obrzęknięty i zaczerwieniony, a skóra napięta, błyszcząca, zaczerwieniona. Ostry atak dny, nieleczony, trwa zazwyczaj od 10-20 dni i ustępuje samoistnie. - Standardowo w leczeniu napadów dny moczanowej stosuje się niesterydowe leki przeciwzapalne (oprócz kwasu acetylosalicylowego czyli popularnej aspiryny, która jako substancja zakwaszająca może przyczyniać się do krystalizacji kwasu moczowego).

Przy stosowaniu leków przeciwzapalnych bez recepty, warto też przyjmować leki zmniejszające wydzielanie wodoru w żołądku czyli inhibitory pompy protonowej takie jak omeprazol (również bez recepty). Warto także stosować okłady chłodzące. Główne działanie lecznicze, w fazie ostrej, ma na celu zmniejszenie zapalenia i złagodzenie bólu oraz pozwala na szybki powrót do pełnej sprawności zajętych stawów - dodaje lekarka. I radzi, by w momencie wystąpienia objawów dny udać się do lekarza. - Zalecam wizytę u specjalisty, który zleci badanie stężenie kwasu moczowego w surowicy. Jego podwyższone wartości czyli hiperurykemia jest nie tylko złym prognostykiem rozwoju dny przewlekłej, prowadzącej do dysfunkcji wielostawowych i kalectwa, ale niestety także czynnikiem zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej. Wysokie stężenie kwasu moczowego może być spowodowane także chorobą nowotworową i związane z masywnym rozpadem komórek np. w chorobach krwi czasami, więc jest potrzebna pilna, pogłębiona diagnostyka przyczyn dny i leczenie - mówi.

Dna moczanowa: nawroty

Dna moczanowa, gdy raz się pojawi, może nawracać, szczególnie jeżeli osoba nią dotknięta zaniedba profilaktykę, czyli nie zmieni nawyków żywieniowych, nie zaprzestanie picia alkoholu, nie schudnie, nie będzie przyjmowała dostatecznej ilości płynów. - Jeśli przegapimy pierwszy atak choroby i nie wdrożymy profilaktyki, u starszych pacjentów dna przewlekła staje się cierpieniem dnia codziennego. Prowadzi do upośledzenia funkcji i sprawności. Sprzyja niesamodzielności, a tym samym, naraża seniora na dodatkowe urazy - mówi dr Milena Słoń. Po wyleczeniu ataku dny, warto przez całe życie stosować profilaktykę dietetyczno-farmakologiczną, by zapobiec pojawieniu się dny przewlekłej, a tym samym przyczynić się do oddalenia zagrożenia niepełnosprawnością w wieku sędziwym.

- Jeżeli po pierwszym ataku nie rozpoczniemy leczenia i nie zmienimy stylu odżywiania, kryształy moczanowe zaczną się odkładać nie tylko w stawach, ale również w tkankach miękkich pięt, paluchów, uszu oraz w kaletkach maziowych różnych stawów i tworzyć tam tzw. guzki dnawe (te na brzegach uszu zwą się tophi) - mówi.

Dieta w profilaktyce i leczeniu dny mocznanowej

W profilaktyce dny ważne jest unikanie nadmiaru pokarmów bogatych w związki azotowe oraz farmakologiczne obniżanie stężenia kwasu moczowego w surowicy poprzez zahamowanie jego produkcji (allopurynol), aczkolwiek za wysalanie się tych kryształów odpowiada stężenie substancji w błonie maziowej stawów i może dochodzić do ataków choroby także przy prawidłowych wartościach stężeń w surowicy. Dietą można obniżyć wysokie stężenie kwasu moczowego. Warto również badać regularnie jego poziom, np. raz na 3 miesiące.

W diecie profilaktycznej:

- dozwolone są ryby długo gotowane

- mięso należy ograniczać i jeść niewielkie porcje. Należy unikać spożywania jednorazowo dużej ilości mięsa.

- należy unikać warzyw takich jak groch, fasola, soczewica, dynia, brokuły, kalafior, brukselka, groszek zielony, kukurydza, papryka, por, zielona fasolka szparagowa, kapusta, szczaw, szpinak

- należy unikać grzybów (także pieczarek)

- niewskazane są owoce: banany i melony

- niewskazane są: kakao, kawa, mocna herbata, ostre przyprawy, pieprz i musztarda, czekolada.

- niewskazane są sery topione, tłusty ser twarogowy

Uwaga! W profilaktyce napadów dny nie można jednak całkowicie zaprzestać spożywania białka, gdyż prowadziłoby to do odbiałczenia organizmu.