Najczęstszy nowotwór złośliwy w Europie

Nowotwór jelita grubego, to złośliwy rozrost błony śluzowej okrężnicy lub odbytnicy.  Większość przypadków rozwija się z niezłośliwych narośli zwanych gruczolakami. Narośle te (polipy), jeśli zostaną wykryte we wczesnym stadium, można łatwo usunąć. Jednak wykryć je można wyłącznie podczas badań obrazowych takich jak endoskopia. Jeśli rozwijają się długo, mogą ewoluować do postaci złośliwej. Lekarze oceniają, że mija nawet 15 lat, zanim niewinne polipy przekształcą się w nowotwór.

Jakie są rokowania? Z powodu późnej diagnozy umieralność na raka jelita grubego jest wysoka. 5 letnie przeżycia po leczeniu dla wszystkich pacjentów w Polsce wynoszą jedynie 28 procent.

W Polsce co roku na raka jelita grubego zapada ok. 26-28 osób na 100 000 mieszkańcow. To drugi, pod względem liczby zachorowań, nowotwór atakujący Polaków: kobiety częściej zapadają tylko na raka piersi, mężczyźni – na raka płuc.

Główne czynniki ryzyka zachorowania na raka jelita grubego:

- wiek (osoby powyżej 50-tego roku życia)

- stosowanie diety ubogoresztkowej  (spożywanie dużych ilości białek zwierzęcych, mała ilość błonnika w diecie)

- otyłość, palenie papierosów

- przypadki wystąpienia raka jelita grubego w rodzinie (wtedy wiek zachorowania często jest poniżej 50-tego roku życia)

- polipowatość rodzinna (udokumentowana genetycznie)

- stany zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna)

Objawy, które mogą świadczyć o nowotworze jelita grubego to przede wszystkim:

- krew w stolcu

- krwawienie z odbytnicy

- zmiany w pracy jelit. Niepokojąca jest biegunka, która trwa kilka tygodni, lub naprzemienne – również trwające w czasie – zaparcia i biegunki.

- śluzowe stolce

- wzdęcia brzucha

- niezamierzone chudnięcie

- ból w jamie brzusznej

- niedobory żelaza

- skrajne zmęczenie bez określonego powodu

Ważne! Nawet, jeśli występuje kilka symptomów naraz, nie oznacza, to oczywiście diagnozy, że rak występuje. Trzeba je jednak zgłosić lekarzowi, zwłaszcza jeśli 50. urodziny mamy już za sobą.

Rak jelita grubego. Badania

W aptekach są dostępne testy na obecność krwi w kale (tzw. krwi utajonej) – jest to jeden z symptomów raka jelita grubego. Jeśli wynik testu jest dodatni, należy się w tej sprawie skonsultować z lekarzem. Ważne! Pozytywny wynik testu nie przesądza o chorobie, ale trzeba zrobić dodatkowe badania.

Najprostsze badanie, jakie może wykonać lekarz, to ocena stanu odbytnicy palcem – czyli badanie per rectum. Generalnie, powinien je wykonać lekarz pierwszego kontaktu. Badanie to pozwoli ocenić  czy nie ma polipów w odbycie, guza, hemoroidów, a w przypadku mężczyzn, również czy nie ma przerostu gruczołu krokowego. Badanie to jednak nie ma żadnego znaczenia przy wykrywaniu raka jelita grubego.

Podstawowym badaniem profilatycznym jest kolonoskopia. Przed badaniem jelito należy oczyścić specjalnym preparatem oraz dietą. Do jelita, przez odbyt, zostaje wprowadzony giętki wziernik zakończony kamerą, a obraz z badania pokazywany jest na ekranie monitora. Kolonoskop służy do badania całego jelita grubego i umożliwia pobranie wycinków błony śluzowej jelita do badań histopatologicznych. Kolonoskop służy też do usuwania polipów. Kolonoskopia powinna być wykonywana profilaktycznie, po 50-tych urodzinach raz na dziesięć lat – nawet wtedy, gdy na nic się nie uskarżamy.

Rak jelita grubego. Leczenie

W przypadku wczesnego wykrycia nowotworu jelita grubego skuteczna może okazać się jedynie endoskopia. Już podczas badania profilaktycznego lekarz może usunąć polipy. Niektóre większe zmiany wymagają specjalnego przygotowania, lecz niejednokrotnie je również udaje się usunąć endoskopowo w warunkach szpitalnych. W przypadku nowotworów bardziej zaawansowanych konieczne jest leczenie chirurgiczne. Im mniej zaawansowana choroba, tym większa szansa na zachowanie większej części przewodu pokarmowego w nienaruszonym stanie.

Jeśli nowotwór złośliwy jest bardzo zaawansowany, lub jeśli jest zlokalizowany przy samym odbycie to pacjenci po operacji czasem żyją ze stomią. Jednak znacznie większym problemem są przerzuty najczęściej do wątroby. Je również leczy się operacyjnie.

Chirurgia nie jest jedyną formą leczenia. Często wspomagana jest przedoperacyjną radioterapią, lub pooperacyjną chemioterapią. Jest to tzw. leczenie skojarzone. Należy pamiętać, że nawet w bardzo zaawansowanym stadium choroby nowotwór można leczyć, choć oczywiście lepsze wyniki uzyskuje się w przypadkach mniej zaawansowanych.