Żeby chciało się żyć i działać, a świat zachował kolory

Depresja to poważna choroba, która często towarzyszy stresującym sytuacjom: utracie pracy lub przewlekłym problemom zawodowym, chorobie i śmierci bliskiej osoby, rozwodowi, a także innym, z pozoru mniej znaczącym.  Objawia się najczęściej przygnębieniem, brakiem poczucia własnej wartości, bezsennością, utratą apetytu oraz słabą koncentracją. Depresja, w przeciwieństwie do przygnębienia, wymaga interwencji psychiatry. Prosta porada typu „weź się w garść” może tylko zaszkodzić choremu, bo jedną z cech tej choroby jest to, że cierpiący na depresję nie może samodzielnie się z nią uporać.  

Według danych WHO depresja znajduje się w czołówce najpoważniejszych zaburzeń zdrowotnych na świecie. W 2000 roku zajmowała czwarte miejsce, zaś w 2020 roku może zająć nawet drugie. Na depresję cierpi ponad 120 mln osób na świecie, natomiast do skutecznego jej leczenia ma dostęp mniej niż co czwarty chory.

Słońce a enkefaliny

Czterotygodniowy pobyt na słonecznym wybrzeżu znacząco podnosi poziom enkefalin w skórze. Enkefaliny zaś znoszą uczucie bólu i przyczyniają się do lepszego samopoczucia i zadowolenia z siebie. Aby przekonać się, czy obserwowany efekt jest skutkiem ekspozycji na promienie słoneczne, ochotników w trakcie badań naukowych wystawiono na działanie promieniowania UVA i UVB. Dzięki promieniom UVA prawie sześciokrotnie wzrósł poziom enkefalin w skórze, natomiast promienie UVB nie przyniosły podobnych rezultatów. Dobroczynny efekt działania słońca obejmuje również krew. Przenoszone z krwią opioidy mogą oddziaływać na odpowiednie receptory w innych częściach ciała. Kąpiele słoneczne prowadzą również do wzrostu poziomu witaminy D w organizmie, poprawiają też działanie systemu immunologicznego.

Czekolada a dopaminy, serotoniny i endorfiny

Antydepresyjne właściwości czekolady znane są już od dawna. Zawiera ona różne związki, które podnoszą poziom dopaminy, serotoniny, a także endorfin. Dopamina odpowiada za subiektywne odczuwanie przyjemności, serotonina ma wpływ m.in. na potrzeby seksualne, zachowania impulsywne oraz apetyt. Gdy w organizmie jest jej za mało, jesteśmy narażeni na bezsenność. Endorfiny natomiast znoszą uczucie bólu, zmęczenia i drętwienia. Są ważne do tego by się zakochać oraz przeżywać stany euforyczne.

Czekolada zawiera też wiele aktywnych biologicznie grup związków, z których część wpływa na psychikę. Należą do nich m.in.: anandamid, metyloksantyny i aminy biogenne. Anandamid działa relaksująco i poprawia samopoczucie. Metyloksantyny (kofeina, teobromina) stymulują i pozytywnie wpływają na nastrój. Jedną z amin biogennych jest fenyloetyloamina, która stymuluje system nerwowy i wpływa na wydzielanie dopaminy – po zjedzeniu czekolady pojawia się uczucie radości, szczęścia a nawet euforii. Polifenole czekolady działają jak antyoksydanty: chronią neurony przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.